Giữa bối cảnh nhiều thách thức

Trước mắt, theo một số chuyên gia, các chính sách của Tehran sẽ không có nhiều thay đổi vì Lãnh đạo tối cao Ayatollah Ali Khamenei mới là người ra mọi quyết định quan trọng liên quan đến đất nước.

Dù vậy, ông Joel Rubin, cựu quan chức ngoại giao thời Tổng thống Mỹ Barack Obama, nhận định với trang Newsweek rằng một thách thức tức thì đối với Tehran là tổ chức bầu cử tổng thống trong vòng 50 ngày. 

Iran vừa mới tiến hành cuộc bầu cử quốc hội vào ngày 1-3 với tỉ lệ cử tri bỏ phiếu chỉ khoảng 41%, một con số thấp kỷ lục. Từ giờ cho đến khi bầu cử mới diễn ra, cạnh tranh quyền lực là điều khó tránh giữa những nhân vật đang đợi cơ hội thăng tiến. 

Đáng chú ý hơn, ông Raisi qua đời vào thời điểm được xem là ứng viên sáng giá kế nhiệm ông Khamenei, từ đó tác động không ít đến tương lai của vị trí thu hút nhiều sự chú ý này.

Về mặt đối ngoại, quan hệ giữa Iran và phần còn lại của khu vực, cũng như thế giới, chịu tác động không nhỏ. Iran hiện ủng hộ một số nhóm ủy nhiệm, trong đó có nhóm vũ trang Hamas đang xung đột với Israel tại Dải Gaza. Vì thế, theo trang Bloomberg, Lực lượng Vệ binh Cách mạng Hồi giáo Iran (IRGC) sẽ tìm cách bảo đảm các nước đối đầu không lợi dụng thời điểm biến động này.

Giai đoạn ông Raisi làm tổng thống cũng ghi nhận mối quan hệ êm thấm hơn giữa Iran và các nước Ả Rập vùng Vịnh, trong đó có Ả Rập Saudi và Các Tiểu Vương quốc Ả Rập Thống nhất. 

Chính sách này nhiều khả năng vẫn được duy trì nhưng tổng thống mới của Iran cũng có thể có những ưu tiên khác. Trái lại, căng thẳng lại đang leo thang giữa Iran và Israel, nhất là sau khi xung đột tại Dải Gaza nổ ra vào tháng 10-2023.

Chưa hết, quan hệ giữa Iran và phương Tây nóng trở lại liên quan đến chương trình hạt nhân của Tehran. Theo trang Newsweek, kể từ khi ông Raisi lên làm tổng thống năm 2021, Iran bắt đầu phớt lờ các điều khoản của thỏa thuận hạt nhân đạt được với Mỹ, Anh, Pháp, Nga, Trung Quốc và Đức, gọi là kế hoạch hành động toàn diện chung (JCPOA). 

Tuy nhiên, tờ The New York Times cũng chỉ ra rằng vai trò của ông Raisi trong việc ra quyết định quan trọng về chiến lược hạt nhân của Iran luôn là vấn đề gây tranh cãi, nhất là khi chương trình này đang thuộc quyền kiểm soát của IRGC. 

Giới chức Mỹ cho biết sau khi gần đạt được thỏa thuận với Iran thông qua các trung gian châu Âu cách đây 2 năm, các nỗ lực đàm phán hầu như đã sụp đổ.