Chính quyền hãy nên là "bà đỡ"

Bên cạnh một số khó khăn do vấn đề pháp lý chồng chéo, thủ tục hành chính chưa hỗ trợ, quy hoạch bất cập, còn có những yếu tố về kinh tế, thị trường và kinh doanh… đã cản trở khu vực tư nhân tham gia mạnh mẽ phát triển NƠXH. Với lãi suất cho vay và chi phí xây dựng đang ở mức cao, các nhà phát triển tư nhân không cảm thấy được an toàn khi tiến hành xây dựng và kinh doanh NƠXH theo luật định.

Trong khi chờ đợi những khó khăn pháp lý, hành chính được giải quyết; tình hình kinh tế, tài chính thế giới và trong nước hạ nhiệt, nhà nước cần cân nhắc đưa ra những giải pháp chính sách can thiệp sâu. Cụ thể, trong bối cảnh hiện nay, chương trình NƠXH cần có sự tham gia của chính quyền với tư cách "bà đỡ" NƠXH để có thể nhanh chóng khắc phục khó khăn trong ngắn hạn và trung hạn. Để đáp ứng nhu cầu cấp thiết ở các địa phương như TP HCM, Bình Dương, Đồng Nai, chính quyền cần tham gia xây dựng và cho thuê NƠXH. Các quỹ đất công và quỹ đất 20% theo luật định của doanh nghiệp (DN) cam kết dùng cho việc phát triển NƠXH đều có thể được khai thác theo cách này. DN có thể nộp tiền trong trường hợp quỹ đất của họ ở những vị trí quy hoạch không phù hợp cho phát triển NƠXH.

Yếu tố thị trường cho thấy nếu xu hướng tăng giá nhà và đất trong tương lai vẫn duy trì như trước đây, giá nhà ở thương mại vẫn sẽ tiếp tục ngoài tầm tay của đa số người dân tại các thành phố lớn. Chỉ khi một công ty công ích hoặc chính quyền phát triển và cho thuê NƠXH thì nhiều người dân mới có khả năng tiếp cận quỹ nhà ở này về lâu dài.

Do đó, nếu có sự đồng thuận với quan điểm duy trì các quỹ NƠXH lâu dài tại các thành phố lớn khi quỹ đất phát triển nhà ở có giới hạn thì chính quyền cần xem xét phương thức cho thuê NƠXH hoặc thuê mua với khung thời gian kéo dài hơn so với Luật Nhà ở quy định. Trong trường hợp này, chính quyền đóng vai trò là nhà phát triển và cho thuê vì chi phí vận hành ảnh hưởng lớn đến tỉ suất lợi nhuận của các nhà đầu tư và phát triển tư nhân.

Bài học kinh nghiệm từ các quốc gia châu Âu, Trung Quốc, Singapore... cho thấy thành công trong chính sách phát triển NƠXH đòi hỏi phải có sự tham gia của chính quyền vì đây không phải là hàng hóa thông thường. NƠXH là một loại hàng hóa đặc biệt vì nhóm đối tượng sở hữu là những người gặp khó khăn về tài chính và được hưởng các chính sách ưu đãi. Sản phẩm nhà ở đáp ứng yêu cầu của nhóm này cần phải được cân nhắc kỹ ở khía cạnh quy hoạch cũng như thiết kế để tránh lãng phí.

Tóm lại, chương trình cung ứng NƠXH muốn thành công đòi hỏi chính quyền phải hỗ trợ nhiều hơn, thậm chí tham gia với tư cách là nhà phát triển ít nhất trong giai đoạn ban đầu. Bên cạnh đó, chính quyền cũng khuyến khích các tổ chức cộng đồng, DN... tham gia phát triển và cung cấp NƠXH dưới nhiều hình thức. Các chương trình NƠXH đa dạng, có sự tham gia của nhiều thành phần và có sự hỗ trợ về tài chính tích cực, linh hoạt cho người dân sẽ góp phần tạo ra nguồn cung hiệu quả.