Hài hòa lợi ích

Hoạt động kinh tế trên vỉa hè đã đóng vai trò quan trọng đối với một bộ phận lớn dân cư thành phố, vì vậy không nên và cũng không thể dẹp bỏ. Tuy nhiên, bài toán giải quyết mâu thuẫn giữa quản lý trật tự đô thị, lấn chiếm vỉa hè và nhu cầu mưu sinh của bộ phận dân cư đang phụ thuộc vào kinh tế trên vỉa hè là không đơn giản. Cần có giải pháp để bảo đảm hài hòa lợi ích. Vì vậy, phải thống nhất quan điểm và nguyên tắc cốt lõi để giải quyết, tháo gỡ những vướng mắc mà từ bấy lâu nay, khâu thực thi vẫn chưa đạt hiệu quả.

Theo đó, đối tượng được quyền khai thác, sử dụng diện tích đất công cộng (vỉa hè) để kinh doanh phải có nghĩa vụ đóng góp chi phí để duy tu, bảo trì khi khai thác sử dụng. Cần phân biệt giữa người được phép hoạt động và người không được phép hoạt động (lấn chiếm) theo các tuyến đường, cũng như quản lý theo phạm vi diện tích được thỏa thuận, cho phép sử dụng, cần thiết phải tổ chức thu phí… Nếu không trả phí người dân thường sử dụng, lấn chiếm tùy tiện. Ngoại trừ những người buôn bán lưu động không phải nộp phí (nhưng chỉ được phép hoạt động theo các tuyến đường và khung giờ cho phép), còn lại sẽ áp dụng cơ chế nộp thuế - phí theo diện tích sử dụng đối với các dạng buôn bán cố định, kể cả hộ mặt tiền cho khách để xe tự quản trước nhà (tuyến đường đủ chiều rộng cho phép). Do đó, cần có sự cam kết (quy ước) về diện tích được quyền sử dụng, tương ứng khoản phí phải nộp khi sử dụng.

Về mặt quản lý, cần xác định cụ thể khu vực, tuyến đường được phép và không được phép buôn bán, hoạt động trên vỉa hè với ký hiệu rõ ràng, dễ hiểu. Đồng thời cần ban hành quy chế xử phạt nghiêm ở những tuyến đường cấm hoạt động. Bên cạnh đó, bố trí đội ngũ thu phí, giám sát, theo dõi từ xa (qua camera) và ngăn chặn hiện tượng lấn chiếm vỉa hè kịp thời và hiệu quả. Nếu lấn ra khỏi ranh giới thỏa thuận, được xem là vi phạm thỏa thuận đóng phí. Đây là cơ sở để kiểm tra, giám sát việc thực thi giữa bên có nhu cầu và bên chịu trách nhiệm quản lý trật tự đô thị.

Công tác quản lý về khai thác, sử dụng vỉa hè khuyến nghị có thể giao cho lực lượng ngoài nhà nước để tổ chức thu phí và kiểm tra, giám sát, lập biên bản vi phạm là chính (vận hành thông qua nguồn kinh phí thu được, có thể theo mô hình công ty công ích hoặc dạng công ty ngoài nhà nước…) với sự hỗ trợ ban đầu của đội quản lý trật tự đô thị (kể cả lực lượng công an). Chi phí hoạt động của đơn vị này sẽ được trích nộp lại cho địa phương, để vận hành, duy tu và bảo trì vỉa hè.