Lễ khai giảng đáng nhớ

Cậu con trai vừa học xong lớp mầm của tôi tự mang đồ mới đặt trên bàn, nói: "Ba, đi học đi". Cậu bé chờ mà không hề biết hôm nay chưa thể đến trường. Một lễ khai giảng trong nhà 5 phút, với bộ đồ mới, chiếc cặp sách và vỉ đất sét, cậu bé vui ra mặt vì mình đã lên lớp chồi.

Niềm vui trong học tập, dù ngây ngô, sơ khai hay dụng tâm, già dặn, cũng đều quý giá vì nó cho thấy sự thỏa mãn trong quá trình tìm hiểu cuộc sống. Tùy thời khắc, tùy hoàn cảnh mỗi người, phải tìm cách thích ứng để tiếp cận được với những điều có giá trị.

Đây là thời khắc quá lạ lùng của nhân loại chứ không riêng gì quốc gia hay địa phương nào: Không tiếng súng nhưng nhiều người đã ngã xuống, không chân tướng nhưng gieo rắc nỗi sợ hãi; không bạo lực nhưng khiến cuộc sống nhiều nơi bị đình trệ... Dịch bệnh ảnh hưởng lên mọi mặt của đời sống, giáo dục cũng bị tác động nặng nề. Trong tình thế này, không thể mong muốn có một năm học được tổ chức bài bản, triển khai chương trình giảng dạy hoàn thiện và không thể yêu cầu học sinh có đủ tâm thế sẵn sàng để tiếp cận giáo trình.

Những sự chuẩn bị của ngành giáo dục đến giờ đã khá ổn để tổ chức năm học mới, phòng tránh dịch bệnh: sách giao khoa điện tử, dạy trực tuyến, phụ đạo qua chương trình nhóm trên mạng xã hội, bố trí thời gian lên lớp hợp lý... Trong cách tổ chức giáo dục này, phụ huynh đóng vai trò cực kỳ quan trọng, nhất là đối với những lớp học sinh nhỏ. Khó khăn nhiều, thiếu thốn thiết bị cũng có nhưng không cách nào khác, phải khắc phục. Đây là trách nhiệm vì chính quyền lợi của con cái.

Trong khó khăn này, chúng ta cũng nhận được bài học đắt giá và trực quan: Phải thích nghi với hoàn cảnh. Không ra đường thì phải tự tổ chức công việc tại nhà. Bất trắc trong kinh doanh dạy ta phải suy nghĩ thật kỹ về dự phòng và tích lũy. Ám ảnh cái chết nhắc nhở mọi người về giữ gìn sức khỏe, bảo tồn sinh mạng... Với giáo dục thì những gì đang diễn ra là "giáo trình" bất đắc dĩ nhưng cũng đầy giá trị.

Cách chuyển tải kiến thức thay đổi rất nhanh chóng theo sự phát triển của xã hội. Cách nào thì cũng đề cao tính tự giác tìm tòi và niềm mãn nguyện với những điều được học. Kiến thức nhà trường chỉ là một phần trong hành trang của từng cá nhân nên bài học hiệu quả là tìm được cách tiếp nhận kiến thức chứ không thể chờ đợi điều kiện thuận lợi. Mọi thứ không bao giờ là có sẵn nên phải thích nghi với từng thời khắc trong cuộc sống đầy biến chuyển này. Thích nghi cũng chính là bài học lớn nhất trong sự sinh tồn của nhân loại.

Một năm học mới được dự báo với nhiều âu lo. Thuyết phục một đứa trẻ phải ở nhà khi năm học mới bắt đầu đã khó nhưng còn khó hơn là khi nói cho trẻ hiểu đây là cả quá trình tự ngộ, không bị ràng buộc bởi hoàn cảnh và càng không bị một cánh cửa nào ngăn cách sự thích thú với học hành.

Mà thực ra, đây không chỉ là chuyện của những đứa trẻ.