Hạ tầng, pháp lý chưa theo kịp lối sống xanh

Một bên là cư dân với nhu cầu chính đáng về đi lại và sở hữu tài sản; một bên là ban quản trị với nỗi lo thường trực về an toàn phòng cháy - chữa cháy. Thực tế này cho thấy một nghịch lý lớn trong quản lý: Chúng ta đang khuyến khích lối sống xanh, nhưng hạ tầng và pháp lý lại chưa kịp "chuyển mình" để đón nhận nó.

Thay vì những lệnh cấm cực đoan đẩy khó khăn về phía người dân, thiết nghĩ, cơ quan chức năng cần sớm ban hành các giải pháp căn cơ dựa trên tiêu chuẩn kỹ thuật và quy định pháp luật rõ ràng.

Vấn đề cốt lõi cần được ưu tiên xử lý là lấp đầy khoảng trống pháp lý bằng bộ quy chuẩn kỹ thuật cụ thể. Cái khó của các ban quản trị hiện nay là đang phải "tự bơi" giữa hai dòng nước: Nếu cho sạc thì sợ cháy nổ, nếu cấm thì phạm luật. Do đó, Bộ Xây dựng và các cơ quan liên quan cần sớm ban hành quy chuẩn kỹ thuật quốc gia riêng biệt cho trạm sạc tại chung cư. Người dân và ban quản trị cần được biết chính xác một trạm sạc an toàn là như thế nào: Khoảng cách giữa các xe là bao nhiêu? Hệ thống thông gió, cảm biến nhiệt, vách ngăn chống cháy lan cần tiêu chuẩn gì? Khi đã có thước đo chuẩn mực từ nhà nước, ban quản trị sẽ có cơ sở để vận hành, thay vì chọn giải pháp dễ là cấm đoán để né tránh trách nhiệm.

Song hành với việc hoàn thiện thể chế, giải pháp hạ tầng cũng cần sự linh hoạt và lộ trình phù hợp. Chúng ta không thể áp dụng một quy định cứng nhắc cho tất cả. Đối với các chung cư mới, việc quy hoạch khu vực sạc riêng biệt phải là yêu cầu bắt buộc khi cấp phép xây dựng. Khu vực này cần tách biệt với xe xăng và trang bị hệ thống chữa cháy chuyên dụng cho pin Lithium. Đối với các chung cư cũ, nơi hầm xe vốn bí khí và hạ tầng điện đã xuống cấp, chính quyền cần có cơ chế thoáng hơn để khuyến khích lắp đặt trạm sạc ở khu vực không gian mở, sân bãi ngoài trời hoặc nhà xe nổi. Đồng thời, cần bắt buộc chuẩn hóa thiết bị sạc, sử dụng ổ cắm thông minh có chức năng tự ngắt an toàn, tuyệt đối không để tình trạng câu mắc dây điện chằng chịt vào ổ cắm dân dụng thông thường.

Bên cạnh các yếu tố kỹ thuật, một chốt chặn an toàn quan trọng khác nằm ở ý thức và trách nhiệm của người sử dụng. An toàn không chỉ đến từ hạ tầng mà còn từ con người. Cần có quy định cho phép ban quản lý kiểm soát chặt chẽ đầu vào. Chỉ những phương tiện có đầy đủ giấy tờ kiểm định, pin theo xe chính hãng hoặc rõ nguồn gốc mới được phép đưa vào hầm sạc. Kiên quyết từ chối phục vụ các loại xe tự chế, xe "độ" pin trôi nổi - vốn là nguyên nhân chính của nhiều vụ hỏa hoạn. Thậm chí, nên xem xét quy định bắt buộc mua bảo hiểm cháy nổ đối với xe điện khi gửi trong hầm chung cư để bảo đảm quyền lợi chung cho cộng đồng.

Để hiện thực hóa lộ trình này, nhà nước cần đóng vai trò "bà đỡ" về chính sách. Việc nâng cấp hệ thống phòng cháy - chữa cháy để đón xe điện đòi hỏi chi phí rất lớn. Chính quyền nên xem xét các gói hỗ trợ, ưu đãi thuế hoặc vay vốn cho các khu dân cư chủ động đầu tư hạ tầng sạc an toàn.

Xe điện là xu thế tất yếu của tương lai. Việc cấm đoán chỉ là giải pháp tình thế và đi ngược lại sự phát triển. Để hài hòa lợi ích, chúng ta cần quản lý rủi ro bằng khoa học kỹ thuật và thượng tôn pháp luật, chứ không phải bằng những "mệnh lệnh hành chính" mang tính cảm tính.