Huấn luyện AI để phát hiện sạt lở đất

Sau trận động đất mạnh 7,4 độ xảy ra ở Đài Loan (Trung Quốc) vào tháng 4-2024, hàng ngàn vụ sạt lở đất đã tàn phá các cộng đồng dân cư miền núi xa xôi. Để đánh giá thiệt hại, các đội cứu hộ thường dựa vào hình ảnh vệ tinh nhằm xác định các khu vực bị ảnh hưởng. Tuy nhiên, việc xem xét thủ công những hình ảnh này có thể mất hàng giờ hoặc thậm chí nhiều ngày.

Các nhà khoa học địa chất tại ĐH Cambridge (Anh) cho biết họ có một công cụ có thể thay đổi điều đó. Nhóm này đang huấn luyện AI để phát hiện sạt lở đất và giúp lực lượng cứu hộ phản ứng nhanh hơn.

Ông Lorenzo Nava, một thành viên nhóm nghiên cứu, cho rằng thời gian thực sự rất quan trọng sau khi thảm họa xảy ra. Vì thế, nhóm nghiên cứu đang nỗ lực xây dựng các mô hình AI có thể tự động nhận diện sạt lở đất trong ảnh vệ tinh, ngay cả khi mây che phủ hoặc trời tối khiến việc quan sát trở nên khó khăn.

Bằng cách kết hợp hình ảnh quang học tiêu chuẩn với dữ liệu radar - vốn có thể xuyên qua mây và hoạt động vào ban đêm, các nhà khoa học hy vọng sẽ giúp những mô hình phát hiện của họ trở nên nhanh và đáng tin cậy hơn trong tình huống khẩn cấp. Sau trận động đất nói trên, hệ thống của họ đã xác định hơn 7.000 vụ lở đất chỉ trong vòng 3 giờ khi nhận được hình ảnh vệ tinh. Tiến trình này sẽ mất thời gian hơn rất nhiều nếu thực hiện thủ công.

Nhóm nghiên cứu hy vọng công nghệ này sẽ giúp lực lượng phản ứng nhanh ưu tiên các khu vực cần hỗ trợ khẩn cấp, đặc biệt là vùng hẻo lánh hoặc miền núi. Để cải thiện hệ thống, nhóm nghiên cứu đã hợp tác với Cơ quan Vũ trụ châu Âu, Tổ chức Khí tượng thế giới và các đối tác khác. Về lâu dài, họ tin rằng công nghệ này có thể dự đoán sạt lở đất trước khi chúng xảy ra.

Trước mắt, một số chuyên gia đứng sau công nghệ của ĐH Cambridge đang hợp tác với các nhà khoa học địa phương ở Nepal để thử nghiệm hệ thống cảnh báo sớm được AI hỗ trợ tại Butwal - một thị trấn dễ bị sạt lở đất. Cũng tại Nepal, 2 khu vực có nguy cơ cao khác - Kimtang và Jyotinagar - đang thử nghiệm một hệ thống cảnh báo sớm sạt lở đất có tên SAFE-RISCCS. Được hỗ trợ bởi AI, hệ thống này sử dụng dữ liệu về lượng mưa, chuyển động của mặt đất, quan sát tại địa phương và hình ảnh vệ tinh để dự đoán các vụ sạt lở đất trước vài tuần.

Nhà khoa học Antoinette Tordesillas của ĐH Melbourne (Úc), người đứng đầu dự án, nhận định hệ thống cảnh báo sớm đóng vai trò then chốt vì giúp các quan chức có thêm thời gian chuẩn bị để lập kế hoạch, ứng phó và bảo vệ cộng đồng trước khi thảm họa xảy ra.