Khi Quốc hội kiến tạo nền tảng cho giai đoạn phát triển mới của đất nước

Ngày 11-12, Kỳ họp thứ mười, cũng là kỳ họp cuối cùng của Quốc hội khóa XV, chính thức bế mạc. Khép lại nhiệm kỳ đặc biệt này, chúng ta nhận lại một bức tranh rộng lớn về những nỗ lực phi thường, những cải cách mạnh mẽ và những quyết sách mang tính lịch sử mà Quốc hội đã cùng Đảng, Nhà nước và nhân dân đồng hành vượt qua thời khắc khó khăn nhất của đất nước.

Mở đầu thử thách, kết thúc vững vàng

Nhiệm kỳ 2021-2026 là một hành trình của bản lĩnh. Ngay khi Quốc hội khóa XV bắt đầu nhiệm vụ, đại dịch COVID-19 bùng phát dữ dội, tác động mạnh mẽ đến TPHCM - thành phố năng động nhất cả nước. Những tổn thất to lớn về người và kinh tế đã trở thành ký ức khó quên trong lòng người dân.

Trong bối cảnh ấy, Quốc hội đã thể hiện vai trò cơ quan quyền lực nhà nước cao nhất khi liên tục triệu tập các kỳ họp bất thường, ban hành cơ chế đặc thù cho chống dịch, cho phép áp dụng các quy trình đặc biệt, rút gọn và trao cho Chính phủ thẩm quyền linh hoạt hơn để kịp thời ứng phó với tình hình.

Nhờ các quyết sách đó, cùng với sự hy sinh của lực lượng tuyến đầu, tinh thần đại đoàn kết của toàn dân, đặc biệt là nỗ lực phi thường của TPHCM - "tâm dịch" của cả nước - Việt Nam đã vượt qua giai đoạn nguy cấp nhất, kiểm soát dịch bệnh và phục hồi kinh tế nhanh hơn dự đoán. Đó là minh chứng rõ ràng cho thấy: trong những thời khắc khó khăn nhất, Quốc hội đã hành động "mỗi khi Nhân dân cần, đất nước cần".

Nhưng dịch bệnh chỉ là một trong vô số thử thách. Xung đột địa chính trị, lạm phát toàn cầu, đứt gãy chuỗi cung ứng, tác động nặng nề của biến đổi khí hậu… đặt ra yêu cầu cấp thiết về hoàn thiện thể chế, đổi mới mô hình phát triển và nâng cao năng lực quản trị quốc gia. Tất cả những chuyển động lớn đó đã được phản ánh vào nghị trường Quốc hội khóa XV - nơi từng đạo luật, từng nghị quyết được thảo luận thấu đáo, dựa trên chứng cứ, khoa học và trách nhiệm.

Đổi mới mạnh mẽ và tư duy kiến tạo

Điều nổi bật nhất của Quốc hội khóa XV không chỉ là số lượng luật được thông qua - con số kỷ lục với 150 luật và 49 nghị quyết quy phạm pháp luật - mà là cách Quốc hội đổi mới tư duy lập pháp. Trong bối cảnh kinh tế - xã hội biến đổi nhanh, Công nghệ số phát triển mạnh, Quốc hội đã xác định rõ vai trò của mình là kiến tạo khung pháp lý, tạo không gian đổi mới và giao thẩm quyền chi tiết cho Chính phủ để việc thực thi được linh hoạt, kịp thời và sát thực tiễn.

Tư duy ấy phù hợp đặc biệt với những đô thị lớn như TPHCM, nơi tốc độ phát triển luôn vượt trước khung thể chế. Một bộ máy pháp lý cứng nhắc khó có thể theo kịp nhu cầu phát triển của một thành phố năng động, sáng tạo, luôn tìm kiếm mô hình mới. Việc Quốc hội đẩy mạnh phân cấp - phân quyền, cho phép thí điểm nhiều cơ chế đặc thù chính là cách mở cánh cửa cho các địa phương, nhất là TPHCM, chủ động hơn trong phát triển.

Trong nhiệm kỳ, Quốc hội đã thông qua hàng loạt quyết sách có ảnh hưởng lớn đến chiến lược phát triển của thành phố và vùng Đông Nam Bộ: các dự án vành đai, cao tốc TPHCM - Mộc Bài, các cơ chế thúc đẩy khoa học - công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số, phát triển công nghiệp văn hóa, giáo dục, y tế, an sinh xã hội… Nhiều quyết định quan trọng của Quốc hội về hạ tầng, tài chính - ngân sách, phân cấp và phát triển đô thị đã tháo gỡ nút thắt lớn cho thành phố.

Ở lĩnh vực giám sát, Quốc hội khóa XV cũng để lại dấu ấn sâu đậm. Từ thị trường xăng dầu, phòng cháy chữa cháy, quy hoạch đô thị, đến cải cách giáo dục, an ninh nguồn nước - những vấn đề sát sườn của đời sống đô thị - đều được Quốc hội giám sát, chất vấn và yêu cầu khắc phục. Chính sự theo dõi sát sao này đã giúp nhiều địa phương, trong đó có TPHCM, nâng cao hiệu quả quản lý, cải thiện môi trường đầu tư và thúc đẩy niềm tin xã hội.

Thể chế cho đô thị phát triển năng động

Nhiệm kỳ Quốc hội khóa XV là nhiệm kỳ của những cải cách thể chế mang tính bước ngoặt. Việc sắp xếp đơn vị hành chính, chuyển sang mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, tinh gọn bộ máy từ trung ương đến địa phương là thay đổi sâu rộng hiếm có - góp phần nâng cao hiệu lực quản trị và giảm chi phí vận hành. Với một đô thị lớn như TPHCM, nơi tốc độ đô thị hóa và áp lực dân số rất cao, việc hoàn thiện mô hình chính quyền đô thị là điều kiện tiên quyết để thành phố giải quyết hiệu quả bài toán giao thông, nhà ở, môi trường, đất đai và an sinh xã hội.

Song song với đó, Quốc hội đã tạo hành lang pháp lý quan trọng cho việc triển khai các dự án hạ tầng chiến lược: Vành đai 3, Vành đai 4, cao tốc liên vùng, mở rộng kết nối đến Đồng Nai, Bình Dương, Long An, Tây Ninh. Những dự án này không chỉ giải tỏa áp lực giao thông mà còn mở ra không gian phát triển mới, định hình lại cấu trúc kinh tế - xã hội của toàn vùng Đông Nam Bộ.

Ngành công nghiệp văn hóa, kinh tế số, kinh tế xanh, đổi mới sáng tạo - những lĩnh vực mà TPHCM có tiềm năng bứt phá - cũng được Quốc hội chú trọng. Từ chiến lược phát triển các ngành công nghiệp văn hóa, đến chính sách thúc đẩy chuyển đổi số, khởi nghiệp đổi mới sáng tạo, Quốc hội đã đặt ra những trụ cột pháp lý quan trọng cho một nền kinh tế đô thị hiện đại.

Đặc biệt, Quốc hội khóa XV đã tạo điều kiện để TPHCM triển khai các chính sách đột phá theo hướng "thành phố dẫn dắt đổi mới". Mô hình thử nghiệm về quản trị đô thị, tài chính công, thu hút nhân tài, phát triển khoa học - công nghệ… là những nền tảng quan trọng giúp thành phố thực hiện khát vọng trở thành trung tâm kinh tế - tài chính của khu vực.

Minh bạch, đổi mới, gần dân

Một trong những dấu ấn nổi bật và đáng trân trọng nhất của Quốc hội khóa XV chính là sự chuyển biến mạnh mẽ trong phong cách làm việc - một sự thay đổi không ồn ào nhưng sâu sắc, bền bỉ, tạo nền tảng cho một nền dân chủ đại diện hiện đại. Nghị trường trở nên minh bạch hơn bao giờ hết. Tính công khai của các phiên họp, việc chuẩn hóa quy trình tiếp nhận và xử lý thông tin, sự nhất quán trong từng bước ra quyết định đã củng cố niềm tin của nhân dân vào tiếng nói của đại biểu - những người được cử tri gửi gắm trách nhiệm thay mặt mình tại Quốc hội.

Các kỳ họp được tổ chức ngày càng chuyên nghiệp, tận dụng mạnh mẽ thành tựu của chuyển đổi số: tài liệu điện tử giúp giảm thời gian và tăng hiệu quả xử lý thông tin; biểu quyết điện tử bảo đảm tính chính xác và minh bạch; thảo luận trực tuyến mở rộng không gian trao đổi, tạo điều kiện để đại biểu ở mọi miền đất nước có thể tham gia đầy đủ, kịp thời vào quá trình thảo luận chính sách. Những hình thức ấy không chỉ tiện lợi về kỹ thuật mà còn thể hiện một tầm nhìn - tầm nhìn về một Quốc hội số, hiện đại, bắt kịp xu hướng quản trị tiên tiến của thế giới.

Đi đôi với đổi mới phương thức làm việc là sự thay đổi về cách tương tác với nhân dân. Việc giải trình trước cử tri, tiếp xúc với người dân, đối thoại chính sách được duy trì thường xuyên, công khai, trực diện và dựa trên chứng cứ. Đại biểu không chỉ lắng nghe, mà còn phải giải thích, phản hồi, truyền đạt lại quá trình xử lý vấn đề - đúng tinh thần "dân biết, dân bàn, dân giám sát, dân thụ hưởng".

Trong nhiệm kỳ này, Quốc hội đã nâng hoạt động giám sát lên một tầm cao mới. Giám sát không còn dừng lại ở việc "ghi nhận ý kiến", mà được triển khai đến cùng: buộc các cơ quan phải khắc phục hạn chế, báo cáo tiến độ, xác định rõ trách nhiệm cá nhân và tập thể. Quốc hội giám sát bằng dữ liệu, bằng thực địa, bằng những chuyến đi khảo sát đến tận cơ sở - nơi người dân đang trực tiếp chịu tác động của chính sách. Chính nỗ lực ấy tạo ra sức ép cải cách tích cực, gia tăng tính liêm chính trong hoạt động công quyền.

Song song với đối nội, đối ngoại nghị viện cũng trở thành một điểm sáng của nhiệm kỳ. Quốc hội Việt Nam tham gia tích cực vào các diễn đàn liên nghị viện quốc tế, đóng góp vào hòa bình, hợp tác và phát triển trong khu vực và thế giới. Điều này đặc biệt có ý nghĩa đối với các trung tâm kinh tế - văn hóa lớn như TPHCM, nơi hội nhập quốc tế không chỉ là khẩu hiệu mà là nguồn lực quan trọng để phát triển đô thị hiện đại, năng động và hội nhập sâu rộng với toàn cầu.