Không chỉ là kênh đầu tư mới

Việc thí điểm này, theo Nghị quyết số 5/2025/NQ-CP, sẽ mang lại cả lợi ích và thách thức lớn.

Đối với thị trường tài chính, ngoài việc tạo ra một loại hình tài sản mới cho việc huy động vốn, quyết sách này còn chính thức hóa một kênh đầu tư "xám" đã tồn tại nhiều năm, giúp dòng vốn được quản lý và luân chuyển minh bạch hơn. Đây cũng là cơ hội thúc đẩy đổi mới sáng tạo, tạo ra một "sân chơi" cho các công ty công nghệ tài chính và blockchain phát triển sản phẩm, dịch vụ mới.

Một lợi ích quan trọng khác là tăng cường sự minh bạch và bảo vệ nhà đầu tư. Khi có khung pháp lý, các sàn giao dịch sẽ phải tuân thủ các tiêu chuẩn về an ninh, bảo mật, chống rửa tiền, bảo vệ tài sản của khách hàng; từ đó giảm rủi ro lừa đảo và củng cố niềm tin thị trường.

Đối với nền kinh tế, việc thí điểm thị trường tài sản mã hóa tại Việt Nam sẽ tạo nguồn thu mới cho ngân sách. Đây là điểm rất quan trọng. Nghiên cứu "Lựa chọn sàn giao dịch tiền mã hóa quốc tế hay Việt Nam" của Viện Nghiên cứu Phát triển công nghệ ngân hàng vừa thực hiện gần đây cho thấy hơn 55% nhà đầu tư sẵn sàng thực hiện nghĩa vụ thuế nếu có quy định rõ ràng.

Việc thu thuế từ giao dịch và lợi nhuận đầu tư sẽ là một nguồn thu tiềm năng, đồng thời giữ dòng vốn ở lại trong nước, thay vì "chảy máu" ngoại tệ ra các sàn quốc tế. Việc có một khung pháp lý rõ ràng cũng sẽ giúp thu hút các quỹ đầu tư mạo hiểm, kéo các chuyên gia blockchain toàn cầu đến Việt Nam.

Dù vậy, mô hình thí điểm này cũng tiềm ẩn nhiều rủi ro. Tài sản mã hóa có tính biến động rất cao, dễ gây cú sốc cho thị trường tài chính và thiệt hại cho nhà đầu tư non kinh nghiệm nếu thiếu giám sát. Điều này đòi hỏi cơ quan quản lý phải xây dựng năng lực đủ mạnh, cả về nhân sự và công nghệ, để giám sát một thị trường hoạt động 24/7 và mang tính xuyên biên giới. Bên cạnh đó là tiềm ẩn nguy cơ về rửa tiền, tài trợ khủng bố, đòi hỏi cần có cơ chế định danh khách hàng (KYC) và chống rửa tiền (AML) chặt chẽ, hiệu quả.

Để thu hút nhà đầu tư về nước, việc thí điểm phải giải quyết được vấn đề cốt lõi, là tạo ra một khung pháp lý thực sự minh bạch, an toàn và có lợi cho nhà đầu tư. Khi sàn thí điểm hoạt động hiệu quả, an toàn và được truyền thông tích cực, nó sẽ tạo ra một làn sóng dịch chuyển tự nhiên.

Do đó, mô hình thí điểm phải được thiết kế thông minh và toàn diện: quy định rõ quyền, nghĩa vụ của sàn và nhà đầu tư; cơ chế giải quyết tranh chấp hiệu quả. Các sàn phải có trách nhiệm cung cấp thông tin, cảnh báo rủi ro, đồng thời cần chính sách thuế hợp lý, kể cả cơ chế khấu trừ lỗ trong đầu tư.

Nếu làm tốt, thí điểm không chỉ hợp pháp hóa một kênh đầu tư mới mà còn giúp Việt Nam trở thành điểm đến hấp dẫn của dòng vốn và công nghệ toàn cầu. Đây là cơ hội để nền kinh tế đón nhận một bước tiến mới trong kỷ nguyên số.