Không để nút giao An Phú tiếp tục ì ạch

Chiều muộn 21-8, khi nắng vẫn còn vương trên đại lộ Mai Chí Thọ, không khí trên công trường nút giao An Phú của TP HCM hiện ra với hai sắc thái trái ngược.

Nơi rộn rã, chỗ im lìm

Có đoạn, tiếng máy khoan, tiếng thép va đập vang lên dồn dập, lửa hàn lóe sáng và công nhân hối hả di chuyển giữa những khối bê-tông. Trong khi đó, nhiều nơi vắng lặng, chỉ lác đác vài bóng người giữa dãy trụ cầu cạn còn ngổn ngang.

Tại khu vực gói thầu XL10, nơi thi công cầu vượt N3 và N4, là hạng mục quan trọng bắc qua nút giao 2 tuyến giao thông lớn Mai Chí Thọ - Đồng Văn Cống, từng nhóm công nhân cùng máy móc làm việc không ngơi nghỉ. Không khí hối hả thể hiện rõ quyết tâm bù lại phần tiến độ bị chậm.

Cách đó không xa, phía bên kia đường, vài trụ cầu cạn sừng sững lại vắng bóng công nhân, chỉ có vài nhân viên bảo vệ công trường ngồi lặng lẽ quan sát dòng phương tiện qua lại.

Ở khu vực trung tâm nút giao, nơi thi công cầu vượt nhánh N1.1 và N1.3, cầu N2 cùng hầm chui HC1-02, sự đối lập không khí làm việc diễn ra tương tự. Đáng chú ý, nơi gói thầu XL12 thi công 2 nhánh cầu N1.1 và N1.3 - vốn đang có khối lượng thấp nhất toàn dự án - thì công nhân ít ỏi, máy móc nằm rải rác.

Anh Nguyễn Văn Hòa, tài xế xe công nghệ thường xuyên chở khách qua nút giao này, nhận xét chỗ rầm rập làm ngày làm đêm, chỗ lại "im re" khiến người dân như anh thấy cũng sốt ruột. "Giờ cao điểm mà kẹt ở đường Đồng Văn Cống hay điểm ra vào cao tốc thì mệt vô cùng… Người dân mong lắm công trình sớm hoàn thành để đi lại dễ dàng" - anh bày tỏ.

Làm rõ nguyên nhân

Thực tế tại nút giao An Phú cho thấy dự án đã triển khai 13/18 gói thầu xây lắp trên phạm vi đã được giải phóng mặt bằng. Với tổng sản lượng thi công đạt khoảng 70%, bên cạnh những hạng mục như cầu Bà Dạt, cầu Giồng Ông Tố và hầm chui HC1-01 cơ bản hoàn thành thì nhiều hạng mục khác có tiến độ khiêm tốn. 

Cụ thể, 3 gói thầu XL-10 (cầu vượt N3, N4), XL-11 (cầu vượt N2), XL-12 (cầu vượt nhánh N1.1 và N1.3) cùng khởi công tháng 1-2024 nhưng đến nay chỉ lần lượt đạt 18%, 45%, 17% khối lượng.

Trong báo cáo của chủ đầu tư là Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng các công trình giao thông TP HCM (Ban Giao thông), so với mốc kế hoạch hoàn thành tháng 12-2025, tiến độ toàn dự án sẽ chậm khoảng 12 tháng. Riêng tiến độ hầm chui HC1-02 chậm 19 tháng.

Về nguyên nhân chậm tiến độ, Ban Giao thông cho rằng chủ yếu do công tác tổ chức giao thông phục vụ thi công khó khăn khi vừa thi công vừa bảo đảm lưu thông cho khu vực phức tạp. Ngoài ra, việc di dời hạ tầng kỹ thuật gặp nhiều trở ngại do địa hình, địa chất.

Tuy nhiên, Sở Xây dựng TP HCM nhận định các yếu tố trên chỉ là một phần nguyên nhân ảnh hưởng. 

Theo sở này, một số giai đoạn mà tiến độ thi công chậm, sản lượng thấp là do nhà thầu chưa bảo đảm nhân lực, vật tư và thiết bị theo yêu cầu. Với vai trò là chủ đầu tư, Ban Giao thông đã thiếu quyết liệt trong việc xử lý nhà thầu thi công chậm trễ.

Để bảo đảm nút giao An Phú kết nối đồng bộ với tuyến cao tốc TP HCM - Long Thành - Dầu Giây và sân bay Long Thành khi đưa vào khai thác sử dụng, Sở Xây dựng vừa kiến nghị UBND thành phố giao lãnh đạo Ban Giao thông khẩn trương rà soát, đánh giá toàn bộ nhà thầu tham gia dự án và có giải pháp quyết liệt xử lý đơn vị thi công chậm tiến độ. 

Cùng với đó, tổ chức lập tiến độ chi tiết mốc hoàn thành các hạng mục còn lại, yêu cầu nhà thầu tập trung nguồn lực, thêm mũi thi công, làm "3 ca, 4 kíp" để bù đắp khối lượng đã chậm.

Giải pháp đẩy nhanh tiến độ

Nhận định về nút giao An Phú, TS Phạm Viết Thuận - Viện trưởng Viện Kinh tế Tài nguyên và Môi trường TP HCM - cho rằng xét tổng thể thì việc chậm tiến độ 12 tháng với công trình trọng điểm là rất khó chấp nhận.

Theo ông Thuận, chủ đầu tư cùng cơ quan liên quan phải có đánh giá mức độ chậm trễ và phân tích rõ nguyên nhân chính do đâu - do kỹ thuật, năng lực nhà thầu hay do nguồn vốn… Tùy nguyên nhân và từng trường hợp để xử lý và xử phạt theo hợp đồng với các nhà thầu không bảo đảm.

Song song đó, nên kiểm điểm trách nhiệm cá nhân, tổ chức liên quan việc chậm tiến độ; thay đổi, điều chuyển cán bộ thiếu trách nhiệm cũng như điều chỉnh khối lượng cho nhà thầu có năng lực. 

Chấm dứt hợp đồng với nhà thầu yếu kém, thay nhà thầu khác để bảo đảm tiến độ nút giao thông trọng điểm này cũng là phương án cần tính tới.

Ngoài ra, để tránh lặp lại tình trạng tương tự ở các dự án trọng điểm trong thời gian tới, TS Thuận cho rằng nhà nước nên thành lập 3 công ty tổng thầu chuyên trách 3 lĩnh vực, gồm hạ tầng giao thông, điện nước và môi trường. Qua đó, mạnh dạn giao những công ty này thực hiện các dự án lớn để bảo đảm tiến độ xuyên suốt từ khâu thiết kế, thi công đến vận hành.

"Đây được xem là "quả đấm thép" đối phó tình trạng ì ạch trong thi công của các nhà thầu liên danh nhiều năm qua, tạo thế chủ động để TP HCM thực hiện các quyết sách trong giai đoạn mới 2025-2030" - TS Thuận nhìn nhận.