Ai quản an ninh hàng không?

Cục Hàng không Việt Nam và Tổng Công ty Cảng Hàng không Việt Nam (ACV) vẫn đang tranh cãi về việc ai là đơn vị chủ quản lực lượng an ninh hàng không (ANHK) tại các sân bay và cảng hàng không. Bộ Giao thông Vận tải (GTVT) đang lấy ý kiến của các bên liên quan về vấn đề này.

Chưa có tiền lệ

Để tổ chức lại lực lượng ANHK, Cục Hàng không đã trình Bộ GTVT phương án thành lập Công ty TNHH MTV Đảm bảo ANHK do nhà nước nắm giữ 100% vốn điều lệ , trực thuộc Bộ GTVT quản lý trên cơ sở chuyển giao chức năng, nhiệm vụ, con người, trụ sở, phương tiện làm việc của 3 trung tâm ANHK. Bộ GTVT là chủ sở hữu vốn nhà nước và giao quyền cho Cục Hàng không trực tiếp chỉ đạo, điều hành.

Lực lượng an ninh hàng không làm nhiệm vụ tại sân bay quốc tế Nội Bài Ảnh: NHẬT MAI

Ngoài phương án nêu trên, Cục Hàng không cũng đề xuất thêm một phương án khác là chuyển giao tất cả những gì liên quan đến ANHK như ở phương án 1 về cảng vụ hàng không, sáp nhập các phòng giám sát an ninh của cảng vụ hiện nay thành một đơn vị.

Trong đó, Cục Hàng không nghiêng về phương án 2 vì có ưu điểm là nhiệm vụ bảo đảm ANHK được thực hiện bởi cơ quan nhà nước tương xứng với vị trí, yêu cầu của công tác. Phương án này cũng phù hợp với xu hướng quốc tế hiện nay trước tình hình khủng bố, các mâu thuẫn về tôn giáo, sắc tộc tạo ra xung đột vũ trang và các hoạt động can thiệp bất hợp pháp ngày càng gia tăng trên thế giới.

“ANHK luôn gắn liền với an ninh quốc gia, là một phần của an ninh quốc gia. Đồng thời, cũng bảo đảm tính phù hợp trong việc kiểm tra, kiểm soát, giám sát đối với hành khách, hành lý, hàng hóa thường đụng chạm đến những quyền về thân thể, tài sản của người dân, được thực hiện bởi nhân viên của nhà nước chứ không phải doanh nghiệp” - đại diện Cục Hàng không nêu rõ.

Ông Lại Xuân Thanh, Cục trưởng Cục Hàng không, cho biết theo quy định của pháp luật hiện hành, lực lượng ANHK được phép trang bị vũ khí quân dụng. Sau các vụ khủng bố tại sân bay Bỉ, Thổ Nhĩ Kỳ, Trung Quốc thời gian qua, nhu cầu trang bị vũ khí quân dụng cho lực lượng ANHK để sẵn sàng xử lý tình huống phát sinh tại sân bay là một thực tế khách quan.

“Thế nhưng, khi ACV đã cổ phần hóa, việc để một doanh nghiệp cổ phần có lực lượng được trang bị vũ khí quân dụng là chưa có tiền lệ. Về lâu dài sẽ tạo ra nguy cơ lớn đối với an ninh chính trị, từ việc quản lý vũ khí, tuyên truyền, giáo dục chính trị, tư tưởng...” - ông Thanh lo ngại.

ACV muốn tiếp tục nắm giữ

Trong khi đó, ACV lại không muốn buông lực lượng này. Tổng công ty đã có văn bản đề xuất Bộ GTVT giữ nguyên như hiện trạng. Trường hợp tổ chức lại theo 1 trong 2 phương án đề xuất của Cục Hàng không sẽ ảnh hưởng đến công tác quản lý khai thác cảng hàng không, sân bay.

Theo lý giải của ACV, hoạt động khai thác tại cảng hàng không, sân bay là một “dây chuyền” khép kín, đồng bộ, trong đó lực lượng ANHK đóng vai trò quan trọng. Trước đó, ACV cũng đã công bố định hướng kinh doanh khi chào bán cổ phần lần đầu ra công chúng là duy trì lực lượng kiểm soát ANHK, việc này sẽ đem lại 6%-8% tổng doanh thu của tổng công ty. Do đó, việc chuyển giao lực lượng kiểm soát ANHK cho đơn vị khác quản lý sẽ tác động đến tâm lý cổ đông, nhà đầu tư, chưa phù hợp với phương án cổ phần hóa đã được phê duyệt.

Trong khi đó, Cục Hàng không lại cho rằng nếu nhà nước cho phép cổ phần hóa lực lượng ANHK, tức là chấp thuận đề án của ACV, có thể ảnh hưởng đến công tác bảo đảm ANHK. Bởi lẽ, đối với doanh nghiệp, đặc biệt là doanh nghiệp cổ phần, mục đích cơ bản, trước tiên, xuyên suốt chính là lợi nhuận. “Lực lượng kiểm soát ANHK dễ bị thương mại hóa và không được quan tâm đúng mức, các chi phí (huấn luyện, quản lý…) luôn có xu hướng bị thu hẹp, quân số bị hạn chế, các nhiệm vụ không có nguồn thu sẽ bị hạn chế tối đa” - đại diện Cục Hàng không lo ngại.

Trên thực tế, Cục Hàng không đã phát hiện nhiều bất cập trong công tác bảo đảm ANHK tại nhiều sân bay trên cả nước. Đó là các hiện tượng không bố trí đủ quân số theo yêu cầu công việc, một nhân viên phải giám sát cả trăm đầu thu hình ảnh. Hệ thống chiếu sáng, hàng rào... không được đầu tư đầy đủ nên nhiều sân bay không ngăn ngừa triệt để hiện tượng người và gia súc đột nhập.

Do đó, Cục Hàng không cho rằng nếu để lực lượng ANHK ở lại ACV, vai trò kiểm soát của nhà nước đối với hoạt động sẽ bị hạn chế. Trong khi đó, lực lượng này ngoài việc cung cấp dịch vụ ANHK cho các doanh nghiệp hàng không còn thực hiện nhiệm vụ chính trị như: bảo đảm an ninh chuyên cơ, bảo vệ công trình quan trọng liên quan đến an ninh quốc gia, xử lý ban đầu các hành vi khủng bố, can thiệp bất hợp pháp vào hoạt động hàng không dân dụng...