Cần cơ chế giá điện hấp dẫn để thu hút vốn ngoại

Tuy nhiên, trong bối cảnh nguồn vốn đầu tư của nhà nước vào các dự án điện ngày càng khó khăn, việc thu hút đầu tư từ khu vực tư nhân có vai trò và ý nghĩa quan trọng. Vấn đề này đã được đặt ra tại hội thảo "Huy động vốn quốc tế cho các dự án điện độc lập (IPP)" do Ban Kinh tế trung ương tổ chức ngày 24-11, ở Hà Nội.

Ông Nguyễn Đức Hiển, Phó trưởng Ban Kinh tế trung ương, cho rằng việc thu hút đầu tư tư nhân vào ngành điện nói chung và vào các dự án điện độc lập (IPP) hiện nay còn nhiều vướng mắc. Nguồn vốn huy động từ chủ sở hữu khó khăn do thị trường vốn chưa phát triển, khó đáp ứng yêu cầu phát hành ra công chúng. Nguồn vốn vay tín dụng trong nước cũng gặp khó do các dự án năng lượng đòi hỏi nguồn vốn lớn, song theo Luật Các tổ chức tín dụng, tổng mức dư nợ cấp tín dụng của một khách hàng không được vượt quá 15% vốn tự có của ngân hàng thương mại; tổng mức dư nợ của một khách hàng và người có liên quan không được vượt quá 25% vốn tự có của ngân hàng thương mại.

Bên cạnh đó, các ngân hàng cũng gặp khó khăn khi phải cân đối nguồn cho vay do nguồn huy động ngắn hạn chiếm tỉ trọng lớn trong khi cho vay dự án năng lượng là dài hạn. Đồng thời, lãi suất vay vốn để thực hiện các dự án điện IPP còn khá cao, chưa có các chính sách khuyến khích và hỗ trợ của nhà nước đối với dự án năng lượng tái tạo, dẫn đến giá điện bán cao khiến các dự án khó thu xếp vốn. Đối với đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) vào ngành điện, ông Hiển cũng chỉ ra một số vướng mắc trong lĩnh vực quản lý ngoại hối như vấn đề chuyển đổi ngoại tệ, chuyển tiền thực hiện hoạt động chuẩn bị đầu tư; chuyển vốn, lợi nhuận và nguồn thu hợp pháp ra nước ngoài; chuyển nhượng vốn đầu tư, chuyển nhượng dự án đầu tư, rủi ro tỉ giá.

Cũng đề cập đến nguồn vốn đầu tư cho ngành điện, ông Đặng Huy Đông, Viện trưởng Viện Nghiên cứu Quy hoạch và Phát triển, cho rằng với quy mô thị trường vốn trong nước hiện nay và ít nhất 5 năm tới, dòng vốn nội sinh của nền kinh tế không thể đáp ứng yêu cầu cho phát triển ngành điện lực. "Nguồn vốn duy nhất còn lại là từ các định chế tài chính quốc tế. Thị trường vốn quốc tế rất lớn, hàng chục ngàn tỉ USD, dư sức thỏa mãn nhu cầu vốn của Việt Nam" - ông Đông nói nhưng lưu ý vốn quốc tế có tính cạnh tranh rất cao theo đúng quy luật cung cầu và được vận hành theo những chuẩn mực nhất định, rất chặt chẽ đòi hỏi các bên tham gia thị trường phải tuân thủ và không có ngoại lệ.

Để huy động được nguồn vốn quốc tế cho các dự án điện độc lập, Phó trưởng Ban Kinh tế trung ương Nguyễn Đức Hiển cho rằng phải tuân thủ những yêu cầu và luật chơi quốc tế. Đồng thời, dòng vốn quốc tế cho dù rất lớn nhưng chỉ dịch chuyển tới các quốc gia đáp ứng 3 tiêu chí: có quy mô thị trường đủ lớn; khả năng sinh lời ở mức hấp dẫn và rủi ro thấp. Ngoài ra, cần có cơ chế về giá điện đủ sức hấp dẫn nhà đầu tư, từ đó bảo đảm khả năng sinh lời cần thiết. "Cần đẩy nhanh lộ trình thực hiện thị trường điện cạnh tranh, cơ chế hợp đồng mua bán điện trực tiếp giữa nhà sản xuất và khách hàng tiêu thụ, minh bạch giá mua bán điện. Sớm triển khai nhân rộng và có cơ chế khuyến khích thu hút vốn ngoài nhà nước đầu tư xây dựng vào hệ thống truyền tải điện quốc gia" - ông Hiển nêu giải pháp.