Đầu tư vào nông nghiệp vẫn khó!

Ước tính, cả nước có 49.600 doanh nghiệp (DN) đầu tư vào nông nghiệp, chiếm 8% tổng DN cả nước. DN đầu tư vào nông nghiệp đã tạo ra hơn 4,5 triệu việc làm. Tuy nhiên, những thành tựu đạt được chưa tương xứng với tiềm năng và lợi thế.

Phát triển kém bền vững, sức cạnh tranh thấp

Sáng 30-7, tại TP Đà Lạt, tỉnh Lâm Đồng, địa phương có nhiều mô hình nông nghiệp hiệu quả cao, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc đã chủ trì hội nghị toàn quốc về thúc đẩy DN đầu tư vào lĩnh vực nông nghiệp.

Theo báo cáo, trong những năm qua, kinh tế - xã hội tỉnh Lâm Đồng tiếp tục phát triển tương đối toàn diện, năm 2017 đạt mức tăng trưởng trên 8%, GRDP bình quân đầu người đạt 54,2 triệu đồng, trong đó tổng giá trị sản xuất nông nghiệp tăng 4,3%, cơ cấu nông nghiệp chiếm tỉ trọng 46,8%.

Đến nay, tỉnh Lâm Đồng đã thu hút được 103 dự án FDI với tổng vốn đăng ký đầu tư đạt 533,29 triệu USD, trong đó có 77 DN FDI trong lĩnh vực nông nghiệp với tổng vốn đầu tư gần 267 triệu USD và khoảng 1.425 DN, cơ sở trong nước đầu tư vào lĩnh vực nông nghiệp; 327 DN đang đầu tư 393 dự án liên quan đến rừng và đất lâm nghiệp với tổng diện tích là 56.798 ha.

Ngoài ra, trên địa bàn tỉnh hiện có 173 HTX nông nghiệp, 249 tổ hợp tác, 949 trang trại sản xuất nông nghiệp; đã hình thành những vùng chuyên canh có quy mô sản xuất lớn, tương đối tập trung; nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao đã đạt được những thành công nhất định.

Hội nghị ghi nhận về tổng thể, ngành nông nghiệp cả nước còn phát triển kém bền vững, sức cạnh tranh thấp, chưa phát huy tốt nguồn lực cho phát triển sản xuất. Công tác nghiên cứu, chuyển giao khoa học công nghệ, đào tạo nguồn nhân lực còn hạn chế. Hình thức tổ chức sản xuất chậm đổi mới, phổ biến vẫn là sản xuất nhỏ phân tán, năng suất, chất lượng, giá trị nhiều nông sản thấp…

Việc nghiên cứu và phát triển các loại giống mới (đặc biệt là giống rau, hoa phục vụ thị trường trong nước và xuất khẩu) chưa đáp ứng được yêu cầu; thời gian qua, tỉnh Lâm Đồng nhập khẩu trên 90% các loại giống mới về rau, hoa. Do đó, chưa chủ động được nguồn giống cho sản xuất. Mối liên kết sản xuất, chế biến, tiêu thụ sản phẩm còn nhiều hạn chế chưa thật sự bền vững; sản phẩm chủ yếu là tiêu thụ trong nước, thị trường xuất khẩu chưa mở rộng và chưa có nhiều hợp đồng ký kết lâu dài…

Trong tình hình mới, các DN phải chuyển đổi cách làm ăn, ngoài bảo đảm chất lượng cao của sản phẩm thì phải chuyển từ tư duy "đóng bao" sang "đóng gói", cung cấp đầy đủ thông tin cho sản phẩm để tạo thương hiệu uy tín.

DN trong nước đang gặp khó khăn để khẳng định mình tại các thị trường trọng điểm, trong đó có Trung Quốc bởi quy mô còn nhỏ. Bà Nguyễn Thị Thành Thực, Chủ tịch kiêm Giám đốc Công ty Bagico, nhìn nhận: "Nếu đầu tư trên sàn giao dịch thương mại của Alibaba, DN phải đặt cọc hàng tỉ đồng và kho hàng bảo đảm. Như vậy, không phải DN nhỏ nào cũng làm được".

Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc thị sát một doanh nghiệp làm nông nghiệp công nghệ cao tiêu biểu ở Lâm Đồng

Trói chân doanh nghiệp

Dù khuyến khích DN đầu tư vào nông nghiệp nhưng hiện vẫn tồn đọng 500 thủ tục hành chính liên quan cần rà soát, cắt giảm.

Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng nhìn nhận: "Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cần rà soát, cắt giảm hơn 50% điều kiện đầu tư vào nông nghiệp. Đây là giải pháp quan trọng giúp thu hút DN đầu tư vào lĩnh vực này. Dù nhà nước có chính sách hỗ trợ đầu tư vào nông nghiệp song chưa hợp lý, mỗi nơi mỗi khác. Các thủ tục kiểm tra chuyên ngành chồng chéo, một mặt hàng bị nhiều lần kiểm tra ở bộ. Chính sách tiền kiểm đang gây trở ngại, khó khăn cho DN đầu tư vào nông nghiệp".

Cùng quan điểm này, TS Nguyễn Thanh Sơn, Viện trưởng Viện Chăn nuôi, nhận định dù Chính phủ đã có nhiều biện pháp hỗ trợ về tín dụng nhưng cần thay đổi, cải tiến các thủ tục hành chính để DN tiếp cận vốn được nhanh hơn. Bên cạnh đó, nhà nước cần đẩy mạnh xúc tiến thương mại để sản phẩm sạch của ngành nông nghiệp công nghệ cao có điều kiện chinh phục người Việt, hướng đến xuất khẩu. "Điều này nhà nước không có cơ chế, chính sách hỗ trợ, bản thân DN không tự làm được" - ông Sơn nói.

Ông Nguyễn Xuân Tiến, Bí thư Tỉnh ủy Lâm Đồng, kiến nghị Chính phủ cần tiếp tục có những chính sách khuyến khích các tổ chức và cá nhân huy động mọi nguồn lực nhằm tạo đột phá trong phát triển nông nghiệp thông minh với lộ trình và nguồn lực hợp lý; tiếp tục ban hành những chính sách sát thực tiễn sản xuất nhằm huy động các nguồn lực để bắt nhịp với cuộc cách mạng công nghiệp 4.0. Từ đó thu hút đầu tư mạnh mẽ hơn trong lĩnh vực nông nghiệp, nông thôn, chủ động tạo ra những mô hình nông nghiệp quy mô lớn, hiệu quả cao. Từ năm 2017, 2.000 DN đã đầu tư vào nông nghiệp công nghệ cao và rất thành công, trong đó có nhiều DN bất động sản... chuyển sang. Đây là tín hiệu đáng mừng, thể hiện xu hướng phát triển của nông nghiệp Việt Nam.

Phát biểu tại hội nghị, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc khẳng định môi trường đầu tư kinh doanh đang trói chân DN. Có quá nhiều thủ tục hành chính "hành" DN trong quá trình đầu tư vào nông nghiệp. Qua rà soát có khoảng 16 bước với hàng chục văn bản, dẫn đến việc triển khai các dự án thường chậm. Một số quy định về điều kiện kinh doanh, cấp giấy phép còn gây cản trở, chưa khuyến khích DN mở rộng đầu tư vào nông nghiệp, đặc biệt là đối với các sản phẩm ứng dụng công nghệ cao. Ngoài ra, DN còn gánh nặng thanh tra, kiểm tra. Có DN phản ánh trong vòng 20 ngày phải tiếp tới 7 đoàn thanh tra, kiểm tra.