Kinh tế tập thể đang chuyển mình (*): Thành công nhờ định hướng đúng

Áp đảo cả về số lượng lẫn doanh thu mang về cho TP HCM, nhiều HTX vận tải, thương mại - dịch vụ đang trên đà phát triển, tạo dựng uy tín và thương hiệu tốt.

Những cánh chim đầu đàn

Nhắc đến lĩnh vực thương mại - dịch vụ, Liên hiệp HTX Thương mại TP HCM (Saigon Co.op) là điển hình thành công và là niềm tự hào của Liên minh HTX TP HCM lẫn kinh tế HTX Việt Nam. Ra đời năm 1989 trên cơ sở chuyển đổi từ Ban Quản lý HTX Mua bán TP HCM, Saigon Co.op được giao 2 chức năng chính là trực tiếp kinh doanh và tổ chức vận động phong trào HTX.

Nhiều HTX vận tải ở TP HCM đã khẳng định được vai trò trong vận chuyển hành khách công cộng Ảnh: TẤN THẠNH

Qua gần 30 năm, cánh chim đầu đàn của phong trào HTX TP HCM đã hoàn thành xuất sắc cả 2 vai trò. Trong nhiệm vụ kinh doanh, Saigon Co.op vươn lên trở thành nhà bán lẻ hàng đầu Việt Nam với mạng lưới bán lẻ rộng khắp, đa dạng. Trong nhiệm vụ tổ chức, vận động phong trào HTX, Saigon Co.op đã hỗ trợ, dẫn dắt, liên kết tiêu thụ sản phẩm cho các HTX trên địa bàn TP lẫn các tỉnh, thành khác cũng như trao đổi, hướng dẫn các HTX cải tiến sản phẩm. 26 HTX thành viên được Saigon Co.op hỗ trợ phát triển cửa hàng, phân phối hàng hóa... Năm 2016, Saigon Co.op hoàn tất việc xây dựng chiến lược tổng thể, vẽ lại bản đồ phát triển. Doanh thu trong năm đạt gấp đôi chỉ tiêu HĐQT giao với hơn 28.000 tỉ đồng.

Cũng duy trì được sự phát triển ổn định trong nhiều năm qua, HTX TMDV Củ Chi không những giữ được những điểm bán cũ mà còn phát triển mạng lưới, làm nhà phân phối cho các nhãn hàng lớn, bao phủ hầu hết địa bàn huyện Củ Chi. Tính đến nay, HTX TMDV Củ Chi xây dựng được mạng lưới hơn 2.700 điểm bán lẻ với tổng doanh thu năm 2015 là 682 tỉ đồng, lợi nhuận 932 triệu đồng.

Trong lĩnh vực vận tải, theo báo cáo của Liên minh HTX TP HCM, không có HTX thua lỗ. Thời gian qua, các HTX vận tải nhận được nhiều sự hỗ trợ của chính quyền TP nên hoạt động tốt. Các HTX vận tải như 19-5, số 9 và số 15 là những thương hiệu được tín nhiệm cao. Trong đó, HTX vận tải 19-5 đang tiếp nhận hoạt động nhiều tuyến của các HTX Tấn Hiệp, Củ Chi, số 22 và số 16 sau khi tái cấu trúc. Từ cuối năm 2012, đơn vị này đã thành lập Công ty TNHH MTV Vận tải 19-5 để quản lý tập trung một số phương tiện trên nhiều tuyến và đi đầu trong việc đổi mới phương tiện, sử dụng khí gas thiên nhiên...

Với HTX Vận tải số 9 (chuyên về vận tải hàng hóa, container), nhiều hoạt động từ đầu tư cơ sở vật chất, thuê đất và mua đất để lập cơ sở điều hành vận tải đến lập công ty TNHH MTV cung ứng dịch vụ mua bán xe, lập công ty CP để phát triển hoạt động kinh doanh đã mang lại hiệu quả tích cực. Nhờ làm ăn hiệu quả, HTX đã tiếp cận với các ngân hàng, có nguồn vốn tín dụng 100 tỉ đồng để hỗ trợ thành viên đổi mới phương tiện...

Khó mở rộng quy mô

Trao đổi với chúng tôi, ông Nguyễn Thành Nhân, Tổng Giám đốc Saigon Co.op, cho biết thành công của HTX một phần nhờ vào sự hỗ trợ tích cực của phong trào HTX quốc tế và trong nước nhưng quan trọng hơn là từ nội lực của từng đơn vị. Một đơn vị kinh tế, dù là HTX hay doanh nghiệp (DN), hiệu quả phụ thuộc vào chiến lược và định hướng hoạt động. Nếu năm 1996, Saigon Co.op không chuyển sang hoạt động bán lẻ thì khó có được thành công như ngày nay. Bên cạnh đó, thành công của Saigon Co.op còn nhờ áp dụng mô hình quản trị chuyên nghiệp, cải tiến liên tục và tận dụng các nguồn lực cũng như liên kết, liên doanh. Liên doanh với Pepsi, Oral-B và gần đây nhất là Fari Price đã giúp Saigon Co.op học hỏi, tích lũy nhiều kinh nghiệm, nâng tầm cũng như phát triển được nguồn lực.

Cũng theo ông Nhân, muốn lớn mạnh, HTX phải chuyên nghiệp từ mô hình - quy trình - công nghệ quản lý đến con người điều hành. Thực trạng lâu nay là các HTX hoạt động với quy mô nhỏ lẻ, không lớn lên được do đội ngũ điều hành già cỗi, công nghệ quản lý lạc hậu và không có cách thức huy động vốn hiệu quả. Ngoài ra, chính sách hỗ trợ hiện tập trung vào các HTX quy mô nhỏ mà không có sự cân đối, hỗ trợ nhiều cho những đơn vị quy mô lớn.

Thừa nhận thực tế nhiều HTX có tầm nhìn nhỏ hẹp, ông Nguyễn Tấn Tạo - Phó Giám đốc HTX Vận tải 15, thành viên Ban Chủ nhiệm Liên minh HTX TP HCM - nhìn nhận nhiều HTX vận tải bỏ qua cơ hội phát triển vì thụ động, thiếu nhanh nhạy trong nắm bắt nhu cầu thị trường, tiếp cận khách hàng. Phương tiện vận tải tăng nhanh, thủ tục thành lập HTX dễ dàng và quy định HTX vận tải thành lập mới được hỗ trợ 100 triệu đồng để trang bị tài sản nên số HTX vận tải gia tăng. Tuy nhiên, các HTX vận tải khó tăng quy mô do trình độ quản trị thấp, hạn chế trong tiếp cận chính sách, pháp luật và thiếu chiến lược kinh doanh. “Chúng tôi bỏ qua nhiều cơ hội làm ăn so với DN bên ngoài vì theo luật HTX, chủ nhiệm hay giám đốc HTX không có quyền quyết định tối cao mà phải thông qua các thành viên nên thường “chậm một nhịp” so với các thành phần kinh tế khác. Cần sửa luật theo hướng trao quyền cho giám đốc HTX nhiều hơn. Gần đây, một số HTX vận tải thành lập DN trực thuộc, hy vọng sẽ phát triển tốt hơn” - ông Nguyễn Tấn Tạo nói.

Kỳ tới: Giúp nông dân mở rộng thị trường