Trong khi Việt Nam mới vào giai đoạn cho đầu tư ồ ạt các dự án lọc dầu, nhiều nước trên thế giới đã đi tìm và phát triển công nghệ sản xuất các nguồn năng lượng thay thế, xăng, dầu sinh học.
Nhà thầu tập kết thiết bị để triển khai xây dựng đường ống dẫn dầu thô cho dự án lọc hóa dầu Nghi Sơn, Thanh Hóa - Ảnh: Hà Đồng
Nhiều nguy cơ về môi trường
Trước sức hút đầu tư nước ngoài của ngành lọc hóa dầu Việt Nam, một chuyên gia từng gắn bó nhiều năm với ngành dầu khí, TS Nguyễn Đông Hải, cho rằng cần tính toán kỹ nếu không sẽ đi vào “vết xe đổ” thủy điện! “Trữ lượng dầu mỏ chúng ta không còn nhiều. Có mỏ Bạch Hổ lớn thì chúng ta đã vét khoảng 25 năm nay. Các mỏ khác không đáng kể. Vậy cho đầu tư hàng loạt nhà máy công suất lớn, nguồn nguyên liệu dầu thô sẽ phải nhập khẩu, trong khi ngành này có nhiều ưu đãi. Vậy chúng ta được gì?” - ông Hải đặt câu hỏi.
Ông Hải cũng cảnh báo khả năng Việt Nam sẽ là sân sau sản xuất cho một số thị trường lớn mà các nhà đầu tư nước ngoài đã nhắm đến, bởi công nghệ lọc hóa dầu có ảnh hưởng lớn đến môi trường. Đồng thời, các nhà đầu tư nước ngoài sẽ coi Việt Nam là điểm đến tiêu thụ công nghệ lạc hậu.
Thực tế, đa số dự án hiện nay đều dùng nguyên liệu nhập khẩu. Chỉ riêng Nhà máy lọc dầu Dung Quất đang hoạt động là sử dụng nguyên liệu dầu thô của Việt Nam. Còn lại, theo Bộ Công thương, nguyên liệu dầu thô của Nhà máy lọc dầu Nghi Sơn nhập từ Trung Đông, Nhà máy lọc dầu Nhơn Hội nhập nguyên liệu dầu thô từ Trung Đông, châu Phi, Nam/Trung Mỹ... Các nhà máy khác như Vũng Rô, Long Sơn, Nam Vân Phong đều nhập khẩu nguyên liệu.
Chuyên gia kinh tế Lê Đăng Doanh cũng cho rằng Chính phủ nên cân nhắc rất thận trọng các dự án khi phát triển ngành lọc hóa dầu bởi các vấn đề liên quan đến dư thừa nguồn cung, ô nhiễm môi trường, thiếu hụt nguyên liệu đầu vào và xu hướng của thế giới.
“Trên cơ sở nhà đầu tư trình duyệt quy mô, công suất, thị trường tiêu thụ, nguồn cung cấp dầu thô, hiệu quả kinh tế - xã hội... mới biết có khả thi hay không. Thực tế trong mấy chục năm qua từng có hàng chục dự án lọc dầu, nhưng đến nay mới chỉ có Dung Quất đi vào sản xuất và đã phải đối mặt với rất nhiều thách thức” - vị này nói.
Nguồn cung tăng, lợi nhuận giảm
Theo báo Wall Street Journal, hiện các nhà sản xuất dầu khí vịnh Ba Tư đang xây dựng hàng loạt nhà máy lọc dầu quy mô lớn ở khu vực này và trên toàn châu Á. Đầu tiên phải kể đến tổ hợp lọc dầu mới 9,6 tỉ USD tại Jubail (Saudi Arabia), do Hãng Saudio Aramco và Total S.A đầu tư. Mỗi ngày nhà máy này sản xuất 400.000 thùng xăng, dầu diesel và các sản phẩm khác từ dầu thô. Ba nhà máy lọc dầu công suất 400.000 thùng/ngày khác đang được xây dựng tại vùng Vịnh, một tại Ruwais ở UAE sẽ đi vào hoạt động trong năm 2015, một do Saudi Aramco và Sinopec Group đầu tư ở Yanbu bên bờ biển Đỏ hoạt động năm 2017. Nhà máy còn lại cũng của Saudi Aramco ở Jazan bên bờ biển Đỏ.
Chưa hết, Saudi Aramco, Kuwait Petroleum Corp, Qatar Petroleum International, Rosneft (Nga) và PdVSA (Venezuela) đều đang xây nhà máy lọc dầu lớn ở Trung Quốc. Một số công ty Trung Quốc cũng đang có kế hoạch tương tự. Qua đó, Bắc Kinh sẽ giảm lượng nhập khẩu xăng dầu và tăng cường xuất khẩu. Ngân hàng JP Morgan ước tính chỉ trong năm nay và năm sau, Trung Quốc sẽ sản xuất thêm 750.000 thùng xăng dầu. Indonesia, Ấn Độ và một số nước châu Á khác cũng đang triển khai nhiều dự án lọc dầu tại quốc gia mình. Giới quan sát nhận định làn sóng đầu tư ồ ạt vào ngành lọc dầu châu Á đang gây sức ép nghiêm trọng lên các hãng lọc dầu lớn trong khu vực.
Hậu quả của sự chật chội này là nguồn cung thừa mứa. Nền kinh tế Ấn Độ, Trung Quốc và Đông Nam Á tiếp tục tăng trưởng, cùng Úc, Mỹ Latin và Đông Phi có thể sẽ giải quyết một phần đáng kể vấn đề đầu ra. Tuy nhiên giới quan sát khẳng định tình trạng cung lớn hơn cầu sẽ khiến các nhà máy lọc dầu ở châu Á bị giảm lợi nhuận. Hãng Wood Mackenzie ước tính trong ba năm qua, các nhà máy lọc dầu khu vực đạt mức lợi nhuận 5-10 USD/thùng.
Tuy nhiên mức lợi nhuận này sẽ giảm ít nhất 1,5 USD/thùng vào cuối năm nay và giảm tiếp 50 cent trong năm 2014. “Năm 2014 sẽ là một năm tồi tệ hơn năm 2013 xét trên khía cạnh mức lợi nhuận” - Reuters dẫn lời nhà phân tích David Wech của Hãng tư vấn năng lượng JBC Energy. Nguồn tin Reuters cho biết hiện tại một số hãng như SK Energy và GS Caltex của Hàn Quốc, Singapore Refining, một số nhà máy lọc dầu ở Thái Lan... đã bắt đầu cắt giảm sản lượng để đối phó với tình trạng cung lớn hơn cầu.
|
Tương lai của châu Á là năng lượng thay thế
Trên báo Bangkok Post, tiến sĩ Noeleen Heyzer, phó tổng thư ký Liên Hiệp Quốc, đánh giá tương lai của châu Á phụ thuộc vào năng lượng thay thế. Châu Á - Thái Bình Dương đang có tỉ lệ tập trung khí thải nhà kính vào loại cao nhất thế giới, cũng là khu vực chịu ảnh hưởng nặng nề nhất từ các tác động của hiện tượng biến đổi khí hậu. Do đó nhiều nước trong khu vực đã nhanh chân tập trung đầu tư để phát triển năng lượng sạch.
Báo International Business Times cho biết tại Đông Nam Á, Indonesia và Malaysia là hai nước đang đặt mục tiêu phát triển năng lượng thay thế đầy tham vọng. Chính quyền Jakarta đặt mục tiêu tăng thị phần năng lượng thay thế gấp tám lần so với hiện nay lên 25% nhu cầu cả nước vào năm 2025. Malaysia lên kế hoạch đưa năng lượng thay thế lên đáp ứng 36% nhu cầu cả nước vào năm 2050. Hai quốc gia này sẽ tập trung phát triển điện mặt trời, nhiên liệu sinh học, địa nhiệt, xây dựng các hệ thống điện thông minh... Theo trang Manila Bulletin, hiện năng lượng thay thế đáp ứng 30% nhu cầu điện của Philippines, nước sản xuất năng lượng từ địa nhiệt lớn nhất thế giới và là quốc gia đầu tiên tại Đông Nam Á đầu tư quy mô lớn vào công nghệ điện mặt trời và điện gió.
Năm 2012, Trung Quốc đã đầu tư 65,1 tỉ USD vào ngành năng lượng sạch. Theo Tân Hoa xã, nước này là cường quốc điện mặt trời hàng đầu thế giới với sáu tập đoàn điện mặt trời lớn có tổng giá trị lên đến 15 tỉ USD. Trung Quốc cũng đã đầu tư gần 40 tỉ USD vào ngành điện mặt trời và điện gió tại các quốc gia khác trong 10 năm qua. Các quốc gia châu Á khác như Bangladesh, Ấn Độ, Indonesia, Nhật, Nepal, Pakistan... đã đẩy mạnh đầu tư vào năng lượng thay thế để giảm sự phụ thuộc vào nhiên liệu hóa thạch. Giới chuyên gia năng lượng quốc tế cho biết ở một số khu vực tại châu Á, hoạt động sản xuất năng lượng thay thế đã rẻ hơn so với xây dựng và duy trì các mạng lưới điện sử dụng dầu khí nhập khẩu.
H.TRUNG |
và quét mã QR
Bình luận (0)