Làm rõ trách nhiệm pháp lý khi Al vi phạm quyền Sở hữu trí tuệ

Ngày 5-11, ở tổ về các Dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Sở hữu trí tuệ. Góp ý đối với quy định tại Điều 3 - Đối tượng quyền sở hữu trí tuệ, đại biểu Tô Ái Vang (đoàn thành phố Cần Thơ) cho biết dự thảo luật quy định: "Đối tượng quyền tác giả bao gồm tác phẩm văn học, nghệ thuật, khoa học; đối tượng quyền liên quan đến quyền tác giả bao gồm cuộc biểu diễn, bản ghi âm, ghi hình, chương trình phát sóng, tín hiệu cáp mang chương trình được mã hóa, tín hiệu vệ tinh mang chương trình được mã hóa".

Để phù hợp với tình hình thực tế hiện nay và sự phát triển nhanh chóng của khoa học - công nghệ, đại biểu Tô Ái Vang kiến nghị ban soạn thảo xem xét, bổ sung 2 đối tượng phát sinh, đó là: đối tượng công nghệ số, trí tuệ nhân tạo (Al) và đối tượng là phóng viên, các tổ chức báo chí.

Theo đại biểu lý giải, hiện nay trí tuệ nhân tạo đã tạo ra các tác phẩm như âm nhạc, văn học, nghệ thuật… Vì thế, cần có quy định rõ ràng về quyền tác giả đối với các tác phẩm được làm ra và xác định chủ sở hữu, quyền và trách nhiệm của người lập trình, của các nhà cung cấp dịch vụ trung gian và cơ chế phối hợp liên ngành trong xử lý tranh chấp khi có tình huống vi phạm bản quyền xảy ra.

Về bổ sung đối tượng là các tổ chức, phóng viên báo chí, theo đại biểu Tô Ái Vang, các cơ quan báo chí và phóng viên cần một hành lang pháp lý để bảo vệ quyền và lợi ích chính đáng, giúp họ có thêm động lực để đầu tư vào nội dung gốc có chất lượng cao, thúc đẩy sự sáng tạo và đổi mới trong hoạt động báo chí chuyên nghiệp, cũng như thúc đẩy sự phát triển bền vững của ngành truyền thông trong bối cảnh kinh tế số.

"Đặc biệt, Việt Nam đã tham gia các Hiệp định thương mại tự do thế hệ mới, đòi hỏi hệ thống pháp luật về sở hữu trí tuệ phải được sửa đổi để phù hợp với các tiêu chuẩn quốc tế. Trong đó, đối tượng là các tổ chức, phóng viên báo chí phải được nội luật hóa; các cam kết này là điều rất cần thiết" - đại biểu nhấn mạnh.

Đối với chính sách của Nhà nước về sở hữu trí tuệ, đại biểu Tô Ái Vang cho rằng mặc dù dự thảo Luật đã có những sửa đổi, bổ sung chính sách mới, tuy nhiên, thực tiễn phát triển kinh tế số và công nghệ mới đặt ra nhiều thách thức, cần bổ sung thêm các chính sách.

Cụ thể, đại biểu đề nghị cần bổ sung chính sách về AI để xác định ai là chủ sở hữu đối với các tác phẩm, sáng chế được tạo ra hoàn toàn bởi trí tuệ nhân tạo, cũng như tư cách pháp lý của trí tuệ nhân tạo trong hoạt động sáng tạo, đồng thời xác định trách nhiệm pháp lý thuộc về ai khi AI vi phạm quyền sở hữu trí tuệ của người khác.

Cùng với đó, cần bổ sung chính sách bảo vệ sở hữu trí tuệ trong môi trường kỹ thuật số, đối với các hoạt động vi phạm sở hữu trí tuệ trên Internet như buôn bán hàng giả diễn ra nhanh chóng và khó kiểm soát. Cần tăng cường hợp tác với các nền tảng số, yêu cầu họ có trách nhiệm cao hơn trong việc ngăn chặn và gỡ bỏ nội dung, sản phẩm vi phạm sở hữu trí tuệ. Đồng thời, tăng cường cơ chế hợp tác quốc tế để xử lý các vi phạm có yếu tố nước ngoài.

Theo đại biểu Tô Ái Vang, trong nền kinh tế dữ liệu, dữ liệu lớn là tài sản quan trọng, rất cần có các quy định pháp lý rõ ràng về quyền sở hữu, khai thác và bảo vệ dữ liệu, tránh việc độc chiếm hoặc lạm dụng dữ liệu trái phép.