Lán Nà Nưa - nơi Bác Hồ ở, làm việc để lãnh đạo cuộc Tổng khởi nghĩa Cách mạng Tháng Tám năm 1945

Lán Nà Nưa, thôn Tân Lập, xã Tân Trào (tỉnh Tuyên Quang) là nơi Bác Hồ đã ở, làm việc từ cuối tháng 5 đến ngày 22-8-1945 để lãnh đạo cuộc Tổng khởi nghĩa Tháng Tám giành chính quyền trong cả nước.

Ngày 4-5-1945, Bác Hồ bắt đầu cuộc hành trình từ Pắc Bó (Cao Bằng) về Tân Trào (Tuyên Quang). Sau 18 ngày đêm, chiều ngày 21-5-1945, Bác đến Tân Trào, dừng chân tại đình Hồng Thái.

Chiều tối 21-5, Bác Hồ cùng đoàn cán bộ có mặt tại thôn Tân Lập, xã Tân Trào. Theo sự bố trí của đồng chí Võ Nguyên Giáp, Bác và 2 người lính Đồng minh phụ trách điện đài đến ở nhà ông Nguyễn Tiến Sự - lúc đó là chủ nhiệm Việt Minh của làng.

Sau khi ở nhà ông Nguyễn Tiến Sự khoảng 1 tuần, để bảo đảm bí mật và tiện làm việc, Bác Hồ quyết định chuyển đến ở lán Nà Nưa nằm trong khu rừng Nà Nưa, thuộc dãy núi Hồng.

Tại đây, vào tháng 7-1945, tại lán Nà Nưa, Bác Hồ đã nói với đồng chí Võ Nguyên Giáp: "Lúc này thời cơ thuận lợi đã tới, dù hy sinh tới đâu, dù phải đốt cháy cả dãy Trường Sơn cũng phải kiên quyết giành cho được độc lập".

Lán Nà Nưa nằm trong khu rừng Nà Nưa, thuộc dãy núi Hồng (lán do Bác trực tiếp đi chọn địa điểm). Lán Nà Nưa nằm kín đáo dưới các tán cây rậm rạp, bảo đảm bí mật và đáp ứng được yêu cầu của Bác đề ra: Gần nước, gần dân, xa quốc lộ, thuận đường tiến, tiện đường thoái.

Lán được dựng theo kiểu nhà sàn của người miền núi. Xung quanh lán được thưng bằng vách nứa đan nong mốt, nửa phía trên vách đan để chừa những ô thoáng nhỏ để lấy ánh sáng. Ở chái phía Tây có sàn (người Tày gọi là thích) để hai ống bương (bắng) nước.

Mặt sàn bằng phên nứa đan nong mốt. Phía dưới, đầu sàn của lán là phiến đá rộng và phẳng, nơi Bác thường ngồi làm việc, đánh máy chữ mỗi khi trời tối.

Tại lán Nà Nưa, Bác Hồ đã chỉ thị thành lập Khu giải phóng gồm 6 tỉnh Cao Bằng - Bắc Kạn - Lạng Sơn - Hà Giang - Tuyên Quang - Thái Nguyên; thống nhất các lực lượng vũ trang lại là Quân giải phóng.

Ngày 12-8-1945, nhận được tin Nhật đầu hàng Đồng minh, Người chỉ thị Mệnh lệnh Tổng khởi nghĩa trong cả nước.

Từ ngày 13 đến 15-8-1945, tại khu rừng Nà Nưa, Hội nghị cán bộ toàn quốc của Đảng diễn ra trong không khí hết sức khẩn trương. Vì điều kiện sức khỏe, Người không dự đầy đủ các phiên họp, nhưng vẫn chỉ đạo Hội nghị và góp nhiều ý kiến phân tích tình hình một cách rõ ràng và khoa học.

Theo Quyết định của Hội nghị, Ủy ban khởi nghĩa toàn quốc được thành lập, gồm 5 đồng chí, do Tổng Bí thư Trường Chinh trực tiếp chỉ đạo. Thành lập Bộ Tư lệnh giải phóng quân Việt Nam. Ủy ban khởi nghĩa toàn quốc ra bản Quân lệnh số 1, hạ lệnh Tổng khởi nghĩa trong toàn quốc.

Ngày 16-8-1945, Người dự Đại hội Quốc dân tại đình Tân Trào. Đại hội Quốc dân họp ở đình Tân Trào đã thông qua 10 chính sách lớn của Việt Minh, Lệnh tổng khởi nghĩa; quyết định Quốc kỳ nền đỏ, ở giữa có sao vàng 5 cánh, chọn bài "Tiến quân ca" làm Quốc ca và bầu ra Ủy ban Dân tộc giải phóng Trung ương (tức Chính phủ lâm thời) do đồng chí Hồ Chí Minh làm Chủ tịch.

Ngày 18-8, Chủ tịch Hồ Chí Minh gửi thư kêu gọi nhân dân cả nước tổng khởi nghĩa, trong đó chỉ rõ: "Giờ quyết định cho vận mệnh dân tộc ta đã đến. Toàn quốc đồng bào hãy đứng dậy đem sức ta mà tự giải phóng cho ta. Nhiều dân tộc bị áp bức trên thế giới đang ganh nhau tiến bước giành quyền độc lập. Chúng ta không thể chậm trễ. Tiến lên! Tiến lên? Dưới lá cờ Việt Minh, đồng bào hãy dũng cảm tiến lên"

Từ căn lán nhỏ đơn sơ - lán Nà Nưa, Bác Hồ đã vạch đường chỉ lối cho toàn dân tộc, tạo ra bước ngoặt có ý nghĩa lịch sử vĩ đại: Dân tộc Việt Nam chấm dứt những ngày tháng nô lệ lầm than, bước sang kỷ nguyên độc lập, tự do và chủ nghĩa xã hội.