Lãng phí nhiều lò đốt rác tiền tỉ

Trong quá trình xây dựng nông thôn mới, giai đoạn 2015-2020, tỉnh Thanh Hóa đầu tư thực hiện rất nhiều dự án lò đốt rác nhằm giải bài toán rác thải, làm sạch môi trường nông thôn. Thế nhưng, sau một thời gian vận hành, đa phần các công trình này đều không phát huy hiệu quả, bỏ hoang, gây lãng phí.

Năm 2018, UBND huyện Như Xuân, tỉnh Thanh Hóa đầu tư 11,3 tỉ đồng xây dựng lò đốt rác thải tại xã Xuân Bình với công suất xử lý 7 - 9 tấn rác/ngày. Từ khi hoàn thành vào tháng 4-2019 đến nay, công trình vốn được kỳ vọng xử lý rốt ráo rác thải sinh hoạt cho người dân xã Xuân Bình và các vùng phụ cận này gần như "đắp chiếu". Do không được vận hành, bảo dưỡng nên công trình đã xuống cấp, bên trong khuôn viên ngổn ngang rác thải, gây ô nhiễm.

Theo ông Ngô Hải Nam, Phó Chủ tịch UBND xã Xuân Bình, lò đốt rác này chưa thể đưa vào vận hành do không có người đứng ra nhận thầu, thu gom rác thải. "Đến nay, địa phương vẫn chưa tìm ra được giải pháp xử lý công trình này. Hơn nữa, công nghệ của lò đốt rác này đến giờ đã lạc hậu, không còn phù hợp" - ông cho biết.

Huyện Hậu Lộc, tỉnh Thanh Hóa cũng đầu tư xây dựng 3 lò đốt rác nhưng đến nay, 2 lò tại xã Đại Lộc và xã Hòa Lộc đã phải dừng hoạt động. Hai dự án này có tổng mức đầu tư hơn 12 tỉ đồng, trong đó lò đốt rác tại xã Đại Lộc xây dựng năm 2016, hoạt động đến năm 2021, còn lò đốt rác tại xã Hòa Lộc xây dựng năm 2018, hoạt động đến tháng 7-2022 thì đóng cửa.

Hầu hết các thiết bị, máy móc tại những dự án này đã xuống cấp, hư hỏng, có thứ gần như bỏ phế. Công trình xử lý rác không những không xử lý được rác mà còn gián tiếp gây ô nhiễm môi trường. Chẳng hạn, tại khu vực lò đốt rác ở xã Hòa Lộc, công trình bỏ hoang khiến rác thải bủa vây, bốc mùi hôi thối khiến người dân xung quanh bức xúc.

Theo UBND huyện Hậu Lộc, địa phương đã nhiều lần yêu cầu các xã phối hợp với đơn vị thi công, đơn vị thực hiện lò đốt rác hoàn thành hồ sơ nghiệm thu, thanh - quyết toán công trình nhưng đến nay vẫn chưa xong nên chưa có cơ sở tiến hành thanh lý tài sản. Huyện Hậu Lộc khẳng định sẽ "khai tử" những dự án này, bởi công nghệ không còn phù hợp mà lại rất gần khu dân cư.

Ông Hoàng Ngọc Đức, Chủ tịch UBND xã Đại Lộc, cho biết theo chỉ đạo của UBND tỉnh Thanh Hóa, từ ngày 1-1-2025, tất cả lò đốt rác nhỏ lẻ trên địa bàn sẽ ngừng hoạt động. Để tránh lãng phí tài sản công, xã đang nghiên cứu phương án tận dụng lại các công trình, thiết bị của dự án.

Xử lý rác nói chung và rác thải sinh hoạt nói riêng luôn là vấn đề bức thiết của nhiều địa phương. Lựa chọn được vị trí tập kết rác đã khó, việc vận hành công nghệ xử lý sao cho hiệu quả, an toàn cũng không hề dễ dàng. Thực tế cho thấy chỉ cách đây chưa đầy 10 năm, các lò đốt rác đáp ứng phần nào việc xử lý nhưng đến nay, lượng rác ngày càng tăng, lò đốt quá tải. Bên cạnh đó, việc quản lý, vận hành còn nhiều bất cập do không có kinh phí dẫn tới thực trạng nhiều lò đốt rác chỉ hoạt động được vài năm thì "chết yểu", bỏ hoang, gây lãng phí.