Tan hoang ruộng vườn vì "cát tặc"

Tình trạng khai thác cát trái phép diễn ra quy mô lớn, công khai trong thời gian dài ở nhiều tỉnh miền Trung nhưng chưa được xử lý triệt để. Thậm chí, nạn "cát tặc" còn được đội lốt những dự án cải tạo, kết hợp tận thu hoặc gắn "mác" phục vụ dự án công.

Rầm rộ ban ngày

Tại tỉnh Quảng Ngãi, những ngày đầu tháng 4, hai tuyến đường Hoàng Sa và Trường Sa (TP Quảng Ngãi) dọc bờ sông Trà Khúc có đến hàng chục điểm khai thác cát đang hoạt động và phần lớn các bãi này đều không có phép.

Tại bãi cát thuộc địa bàn thôn Thanh Khiết, xã Nghĩa Hà - do Công ty TNHH MTV XD Phú Gia Tiên khai thác trái phép - mỗi ngày có hàng trăm lượt xe tải chở cát ra vào. Giữa bãi cát, doanh nghiệp đặt công khai nhiều máy hút, máy xúc giữa lòng sông, ngày đêm hoạt động, ảnh hưởng lớn đến dòng chảy của sông Trà Khúc. Người dân nơi đây đã có đơn phản ánh với chính quyền địa phương nhưng mọi việc vẫn không được giải quyết. "Chúng tôi đã kiến nghị rất nhiều lần nhưng chẳng hiểu sao chính quyền địa phương lại không xử lý. Tình trạng khai thác cát này đã kéo dài nhiều năm, gây ảnh hưởng rất lớn đến cuộc sống người dân chúng tôi" - một người ở thôn Thanh Khiết, xã Nghĩa Hà bức xúc.

Nhiều điểm khai thác cát đang ngày đêm hoạt động dọc hai bên sông Trà Khúc, TP Quảng Ngãi. Ảnh: TỬ TRỰC

Tương tự, tại bãi cát giữa dòng sông Trà Khúc (thuộc khu vực Bến Tam Thương, xã Nghĩa Dũng) đến nay giấy phép đã hết hiệu lực hơn 1 năm nhưng doanh nghiệp vẫn khai thác rầm rộ… Còn tại bãi cát nằm gần dự án Đập dâng hạ lưu sông Trà Khúc (đang triển khai thi công) dù được cấp phép để phục vụ công trình này nhưng thực tế tìm hiểu, chúng tôi ghi nhận phần lớn lượng cát được chở ra ngoài tiêu thụ.

Trong khi đó, dù chưa được cơ quan chức năng cấp phép nhưng những ngày gần đây, tình trạng khai thác cát trên sông La Tinh đoạn qua thôn Kiên Phú, xã Mỹ Tài, huyện Phù Mỹ, tỉnh Bình Định vẫn diễn ra khá công khai. Theo ghi nhận của phóng viên tại hiện trường trong một ngày gần đây, một máy đào loại lớn liên tục xúc cát đổ lên hàng loạt xe tải đang xếp hàng đậu dưới lòng sông. Khu vực khai thác cát này rộng hơn 2.000 m2. Đáng lo là khoảng cách từ vị trí máy đào, xe tải lấy cát đến thân đê chỉ chừng 20 m. Một người dân ở địa phương cho biết hoạt động khai thác cát tại đây diễn ra công khai nhưng không thấy lực lượng chức năng ngăn chặn.

Lén lút ban đêm

Không công khai như các địa phương trên, ở sông Long Đại và sông Gianh (tỉnh Quảng Bình), dù cơ quan chức năng đã xử phạt nhưng "cát tặc" vẫn lén lút hoạt động khiến người dân lo lắng. Theo phản ánh của người dân, đa phần chủ thuyền hút cát trộm ở các xã hạ nguồn sông Long Đại như Gia Ninh, Tân Ninh, Xuân Ninh thuộc huyện Quảng Ninh vào ban đêm. Tình trạng hút cát trái phép khiến đoạn sông dài bị đục khoét hoang tàn, đôi bờ sạt lở.

Mới đây, ngày 17-3, khi đại úy Võ Đức Hải - Phó trưởng Công an xã Xuân Ninh, huyện Quảng Ninh - cùng 2 đồng đội ra sông Long Đại truy bắt "cát tặc" vào ban đêm thì bị đối tượng Nguyễn Minh Thảo (SN 1977, ngụ xã Xuân Ninh) hành hung, đại úy Hải phải nhập viện.

Tương tự, tại sông Gianh chảy qua địa bàn xã Cảnh Hóa (huyện Quảng Trạch, tỉnh Quảng Bình) tình trạng khai thác cát "lậu" gây xói lở nghiêm trọng.

Tại tỉnh Quảng Nam, dù lãnh đạo tỉnh này đã ban hành nhiều văn bản chỉ đạo tăng cường kiểm tra, giám sát nhưng tình trạng khai thác cát, sỏi trái phép vẫn diễn ra từ năm này sang năm khác trên các sông thuộc hệ thống sông Vu Gia - Thu Bồn. Trong số này, nhiều thuyền chở cát từ các bãi được cấp phép nhưng cũng có nhiều thuyền khai thác trái phép. Chính sự nhập nhằng này nên tình trạng khai thác cát trái phép ở Quảng Nam kéo dài nhiều năm qua mà không được xử lý dứt điểm.

Theo người dân địa phương, "cát tặc" thường lợi dụng ban đêm và luôn luôn thay đổi thời gian hoạt động gây khó khăn cho lực lượng chức năng. Nạn khai thác cát trái phép trên tuyến sông Vu Gia - Thu Bồn nhiều năm qua đã "bức tử" đôi bờ sông vốn dồi dào tài nguyên, khiến hàng trăm hecta đất sản xuất và nhà ở của người dân bị cuốn trôi.