Ngọc Đợi, Lê Hoàng Nghi, Thu Mỹ tạo dấu ấn đẹp trong vở "Đế đô sóng cả"

Tối 10-11, vở cải lương "Đế đô sóng cả" – tác giả Triệu Trung Kiên, chuyển thể cải lương Hoàng Song Việt, đạo diễn NSND Giang Mạnh Hà, trợ lý đạo diễn ThS Mai Thắm, chỉ đạo nghệ thuật: ThS – NSND Hồ Ngọc Trinh đã được Đoàn cải lương Vàm Cỏ (Tây Ninh) công diễn phúc khảo và nhận được nhiều lời khen từ Hội đồng nghệ thuật Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch Tây Ninh. Vở có sự tham gia của NSƯT Ngọc Đợi.

Đề tài sử Việt, thấm đẫm hơi thở đương đại

Tác phẩm lấy bối cảnh cuối thế kỷ X – thời điểm Đinh Tiên Hoàng thống nhất giang sơn sau thời kỳ "loạn 12 sứ quân". Tưởng chừng là một câu chuyện lịch sử quen thuộc với các tình tiết như âm mưu ám sát vua Đinh, việc Thái hậu Dương Vân Nga trao long bào cho Lê Hoàn, nhưng Tiến sĩ - NSND Triệu Trung Kiên – một đạo diễn tâm huyết với sân khấu đề tài sử Việt đã chọn cách kể vừa trung thành chính sử, vừa thấm đẫm hơi thở đương đại.

Từ nhan đề "Đế đô sóng cả", người xem cảm nhận ngay hình ảnh biểu tượng cho biến động cung đình, nơi quyền lực và lòng trung – hiếu – nghĩa bị thử thách khốc liệt.

Nhưng ẩn sau "sóng cả" ấy là tâm thế khoan dung, nhân hậu của người đời sau – cái nhìn của hậu thế đối với lịch sử bằng lòng trân trọng và thấu hiểu.

Sáng tạo trong cách kể – nâng cao tính tư tưởng

Khác với nhiều vở cải lương lịch sử trước đây thiên về mô tả chiến công một cách rập khuôn hoặc minh họa cho những chi tiết trong lịch sử, vở "Đế đô sóng cả" tập trung vào bi kịch nội tâm của các nhân vật.

Dương Vân Nga – người phụ nữ từng bị hậu thế phán xét được khắc họa như biểu tượng của tình yêu nước vượt lên khuôn mẫu lễ giáo. Việc trao long bào cho Lê Hoàn là hành động chính trị và là lựa chọn đầy giằng xé giữa tình và nghĩa, giữa thiên hạ và bản thân.

Tác giả NSND Triệu Trung Kiên đã khéo léo đặt nhân vật vào những khoảnh khắc tâm lý mang tính triết luận: khi lòng trung đối diện với sinh mệnh quốc gia, khi người nữ nhân phải chọn giữa tiếng gọi con tim và trách nhiệm với dân tộc.

Chính sự nhân bản trong tư tưởng ấy làm cho "Đế đô sóng cả" vượt ra ngoài phạm vi của một vở dã sử – trở thành tiếng nói về nhân tình, về sự tha thứ, về cái nhìn hậu hiện đại trong nhận thức lịch sử. Bên cạnh đó, vở diễn đặc tả một lát cắt trong chính sử đó là lý giải rõ hơn vụ án Đỗ Thích nằm chiêm bao thấy mình sẽ được làm vua để rồi bị sát hại vì có âm mưu giết vua. Lớp diễn vợ của Đỗ Thích đặt câu hỏi tranh luận với quan khi xét xử chồng mình thật hay và xúc động.

Hình thức sang trọng, nghệ thuật biểu đạt tinh tế

Dưới bàn tay dàn dựng của NSND Giang Mạnh Hà, vở diễn tạo ấn tượng bằng ngôn ngữ sân khấu giàu biểu tượng. Ánh sáng, âm nhạc và phục trang được tiết chế, phối hợp hài hòa, tạo nên không gian cung đình trang nghiêm mà vẫn gần gũi, giàu tính mỹ cảm. 

Phần âm nhạc do các nhạc công của đoàn Vàm Cỏ thể hiện mang màu sắc trầm hùng, kết hợp nhịp điệu truyền thống với tiết tấu hiện đại, góp phần khắc họa sâu sắc các cao trào cảm xúc.

Phục trang được đầu tư công phu, toát lên vẻ vương giả nhưng không cầu kỳ, giữ được tinh thần dân tộc. Đặc biệt, nhiều cảnh được đạo diễn dàn dựng theo thủ pháp đan xen thời gian, không gian, tạo hiệu ứng chiều sâu tâm lý cho các nhân vật, như cảnh hành thích vua Đinh, cảnh Dương Vân Nga trao long bào – vừa có tính tượng trưng, vừa giàu kịch tính.

Những lớp diễn đó khiến người xem bị cuốn vào dòng chảy của cảm xúc, đồng thời cảm nhận rõ nhịp tim của lịch sử, nhất là qua tài chuyển thể của soạn giả Hoàng Song Việt. Ông đã nâng cảm xúc vở diễn lên cao trào, lời ca, câu thoại thấm sâu vào lòng người nghe và ngay cả diễn viên thể hiện cũng dạt dào sâu lắng khi hóa thân vào các nhân vật.

Một bước tiến cho sân khấu Tây Ninh và sự tỏa sáng của Ngọc Đợi

Sự thành công của "Đế đô sóng cả" cho thấy nỗ lực đổi mới của Đoàn cải lương Vàm Cỏ trong việc khẳng định thương hiệu sân khấu địa phương giữa bối cảnh cạnh tranh khốc liệt. Vở tập trung các vai hay, có đất diễn khó cho các gương mặt trẻ. NSƯT Ngọc Đợi và Lê Hoàng Nghi (Chuông vàng vọng cổ 2024) thật sự tỏa sáng trong tác phẩm này. 

Thu Mỹ diễn vai đào nhì nhưng có thể sẽ chiếm trọn tình cảm công chúng khi vai diễn đặt đúng sở trường của cô – một hoàng hậu căm hận. 

Lớp diễn với chiếc trống lớn là khoảng cách của hai bà hoàng là độc chiêu của NSND Giang Mạnh Hà, cộng với 14 chiếc trống vang rền như nỗi oan trái giằng xé trong lòng hai bà hoàng đứng ở hai chiến tuyến. NSƯT Ngọc Đợi và NS Thu Mỹ đã có lớp diễn thật hay, đầy cảm xúc.

Không chỉ dừng ở việc dàn dựng một vở cải lương lịch sử, tập thể nghệ sĩ Đoàn cải lương Vàm Cỏ (Tây Ninh) đã thể hiện khát vọng đưa cải lương sử Việt trở lại đời sống hiện đại, nơi khán giả không chỉ xem mà còn suy ngẫm. 

"Đoàn sẽ tiến tới việc thực hiện dự án mỗi tháng 1 suất diễn truyền hình trực tiếp với chủ đề "Ký ức cải lương sử Việt", hứa hẹn sẽ là nơi khán giả trẻ tìm đến để xem và tìm thấy trong lịch sử dân tộc góc nhìn của thế hệ hôm nay khi mà mỗi tác phẩm được dàn dựng sẽ mang hơi thở cuộc sống đương đại" - NSND Hồ Ngọc Trinh, Trưởng đoàn cải lương Vàm Cỏ - nói.

Hội đồng nghệ thuật Sở VHTT&DL Tây Ninh đánh giá cao vở diễn ở các tiêu chí: tư tưởng rõ ràng, cấu trúc chặt chẽ, diễn xuất đồng đều, đặc biệt là tính sáng tạo trong chuyển thể cải lương của Hoàng Song Việt – người luôn biết cách "thổi hồn sâu sắc" vào các tác phẩm lịch sử.

Nếu được đầu tư quảng bá, vở "Đế đô sóng cả" hoàn toàn có thể trở thành điểm nhấn nghệ thuật mới của sân khấu Tây Ninh, góp phần đưa cải lương lịch sử đến gần hơn với công chúng trẻ.

Vở có sự tham gia của các nghệ sĩ: NSƯT Ngọc Đợi (Thái hậu Dương Vân Nga), NSƯT Vương Tuấn (Đinh Tiên Hoàng), NS Lê Hoàng Nghi (Lê Hoàn), Võ Khánh Dư (Đinh Liễng), Trần Minh (Nguyễn Bặc), Trọng Tánh (Phạm Hạp, Phạm Cự Lượng), Kim Ngà (Phạm Thị), Thu Mỹ (Hoàng hậu Ca Ong)…và các diễn viên: Phú Yên, Vương Châu, Ngân Cường, Trần Linh, Phương Nhi, Ngọc Hoàng Oanh…cùng với Vũ đoàn Sóng xanh.