Nhân sự ngành kế toán sẽ bị thay thế bằng AI?

Sự phát triển mạnh mẽ của trí tuệ nhân tạo (AI) đang tạo ra những thay đổi sâu rộng trong nhiều lĩnh vực, trong đó có kế toán ngành nghề vốn gắn liền với các công việc tính toán, ghi nhận và phân tích tài chính. 

Hiện nay, AI có thể tự động xử lý hóa đơn, đối soát chứng từ, phát hiện sai sót, phân tích dữ liệu tài chính và dự báo dòng tiền với độ chính xác cao, giúp doanh nghiệp tối ưu hóa vận hành, giảm chi phí và hạn chế rủi ro. Tuy nhiên, sự tiến bộ vượt bậc của AI cũng đặt ra một câu hỏi: Liệu kế toán viên có còn cần thiết trong tương lai?

Theo phân tích của Datarails – công ty phần mềm tài chính có trụ sở tại Israel trên 6.000 tin tuyển dụng trong lĩnh vực tài chính, bao gồm vị trí Giám đốc tài chính (CFO), kiểm soát tài chính, chuyên viên kế hoạch, phân tích tài chính và kế toán, nhu cầu về kỹ năng AI đang gia tăng nhanh chóng. 

Dữ liệu thu thập từ các nền tảng tuyển dụng lớn như LinkedIn, Glassdoor, Indeed… cho thấy AI không còn chỉ là một công cụ hỗ trợ, mà đã trở thành một yếu tố bắt buộc trong ngành tài chính.

Tại Đại hội Sales & Marketing toàn quốc (VSMCamp) và Hội nghị cấp cao các Giám đốc Sales & Marketing (CSMOSummit) lần thứ 8, ông Hoàng Nam Tiến, Phó Chủ tịch Hội đồng Trường Đại học FPT dự báo trong vòng 3 năm tới, có thể 80% nhân sự kế toán sẽ bị thay thế bởi AI.

Ông Tiến dẫn chứng một nghiên cứu trên 37 kế toán viên tại các doanh nghiệp vừa và nhỏ, cho thấy có đến 33 công việc kế toán bao gồm kế toán tài sản, kế toán tiền lương, kế toán sản xuất có thể được tự động hóa hoàn toàn, chỉ còn lại 4 nhiệm vụ chính vẫn cần con người đảm nhận, chủ yếu liên quan đến thanh toán, làm việc với cơ quan thuế và kiểm toán.

Không chỉ riêng ngành kế toán, ông Tiến còn cảnh báo đến năm 2045, chỉ 20% - 30% lực lượng lao động hiện tại là còn cần thiết khi AI và tự động hóa tiếp tục phát triển. Những công việc mang tính lặp lại, dễ số hóa sẽ dần biến mất, nhất là lao động phổ thông. 

Một minh chứng rõ ràng là sự xuất hiện của "dark factory" – những nhà máy vận hành hoàn toàn bằng robot, không cần ánh sáng, nhà vệ sinh hay phòng nghỉ. Với chi phí lao động chỉ 4,5 USD/giờ và tiếp tục giảm, lợi thế lao động giá rẻ vốn là điểm mạnh của nhiều quốc gia đang phát triển sẽ không còn ý nghĩa.

Bên cạnh nguy cơ mất việc làm, một cảnh báo đáng lo ngại khác là dù có bằng cấp, nhiều người vẫn có thể rơi vào nhóm "lao động dư thừa" nếu không kịp thích nghi. Lý do là AI không chỉ thay thế các công việc tay chân, mà còn lấn sân vào nhiều lĩnh vực đòi hỏi tư duy và kỹ năng phân tích. Khi AI có thể xử lý dữ liệu nhanh hơn, chính xác hơn con người, những ai không trang bị kỹ năng mới sẽ bị đào thải.

Tuy nhiên, thay vì xem AI là mối đe dọa, ông Tiến nhìn nhận đây là công cụ giúp con người phát triển và tiến xa hơn. Theo ông, chìa khóa để tồn tại và phát triển trong thời đại AI không phải là cạnh tranh với công nghệ, mà là tận dụng nó như một trợ thủ đắc lực. 

"Con người không thể cạnh tranh với AI về khả năng ghi nhớ, tính toán hay xử lý dữ liệu vì đó là thế mạnh của máy móc. Thay vào đó, cần tập trung phát triển 3 năng lực mà AI chưa thể thay thế: sự tò mò, tính sáng, trí tuệ cảm xúc. Chính những năng lực này sẽ giúp con người không chỉ thích nghi mà còn vươn xa trong kỷ nguyên AI" - ông Tiến nhận định.