Sự dân chủ thể hiện rất rõ ở phiên tòa xét xử bị cáo Đinh La Thăng

Luật sư Chiến là người trực tiếp bào chữa cho bị cáo Nguyễn Quốc Khánh (nguyên Phó Tổng giám đốc PVN) ở phiên tòa xét xử bị cáo Đinh La Thăng và thuộc cấp

- Phóng viên: Thưa luật sư, là người trực tiếp tham gia phiên tòa bào chữa cho bị cáo Nguyễn Quốc Khánh, luật sư có đánh giá như thế nào về phiên tòa này khi Bộ luật Tố tụng hình sự (BLTTHS) 2015 mới được thi hành?

- Luật sư Nguyễn Văn Chiến: Đây là một vụ án lớn, lần đầu tiên các bị cáo với các tội "Tham ô tài sản", "Cố ý làm trái quy định của nhà nước về quản lý kinh tế gây hậu quả nghiêm trọng", các bị cáo lại có chức vụ cao và phiên tòa được mở trong khi BLTTHS 2015 được thi hành. Đối với phiên tòa này đã thể hiện nguyên tắc hiến pháp, nguyên tắc tranh tụng được thể chế hóa trong Bộ luật Tố tụng hình sự năm 2015. Ngay từ ngày đầu diễn ra thì phiên tòa này đã thể hiện sự dân chủ, mang yếu tố tranh tụng dựa trên cơ sở ý kiến của các luật sư đưa ra, đề nghị với hội đồng xét xử (HĐXX) xem xét bảo đảm quyền cho các luật sư cũng như các bị cáo tại phiên tòa thì cũng đã được HĐXX xem xét và chấp nhận. Quá trình thẩm vấn trên cơ sở các tài liệu hồ sơ và cáo trạng truy tố các luật sư được tham gia theo đúng quyền và trách nhiệm của luật sư theo Điều 73 BLTTHS 2015. Chúng tôi thấy thuận lợi chứ chưa có gì khó khăn.

- Phóng viên: Đây là phiên tòa đầu tiên thực hiện theo những quy định về mô hình phòng xử án mới, luật sư có nhận xét như thế nào về mô hình này?

- Luật sư Nguyễn Văn Chiến: Đầu tiên, đó là HĐXX ngồi ở phía bục trên, dưới Quốc huy độc lập và mặt bằng ở dưới bao gồm đại diện Viện kiểm sát (bên cơ quan buộc tội) và bên luật sư (bên gỡ tội) và các bị cáo không ngồi trước vành móng ngựa mà họ chỉ phải đứng trên bục khai ở giữa.

Vấn đề chỗ ngồi rất quan trọng, tạo ra cho phiên tòa có sự trang nghiêm, bảo đảm sự bình đẳng, tạo tâm lý thoải mái cho người khai báo và cho bị cáo tham gia tại phiên tòa. Đồng thời, tạo ra bên buộc tội và bên gỡ tội thực hiện quyền của mình về nguyên tắc tranh tụng theo quy định của pháp luật được thuận lợi, dễ dàng, bảo đảm các bên thực hiện quyền của mình tương đồng phù hợp hơn.

Đặc biệt, đối với việc các luật sư đề nghị cách ly người làm chứng, các bị cáo có lời khai có vai trò ảnh hưởng lẫn nhau để bảo đảm tính khách quan độc lập khi mà thẩm vấn để đánh giá sự việc một cách khách quan thì cũng đã được thực hiện đầy đủ và nghiêm túc. Trong quá trình thẩm vấn thì chủ tọa phiên tòa, những người tham gia trong HĐXX đã thẩm vấn bám sát vào trọng tâm của vụ án, đặc biệt là những vấn đề mà bản cáo trạng đã đề cập truy tố.

Bị cáo Nguyễn Quốc Khánh - nguyên Phó Tổng giám đốc PVN. Ảnh: TTXVN

- Phóng viên: Luật sư có thể lý giải thêm về việc tách riêng người làm chứng liên quan đến quyền lợi đối lập nhau trong quá trình xét xử ở vụ án này?

- Luật sư Nguyễn Văn Chiến: Trong phần thủ tục bắt đầu phiên tòa, theo quy định của BLTTHS mới, tôi là người bào chữa cho bị cáo Nguyễn Quốc Khánh đã đưa ra 5 vấn đề. Trong vụ án có người làm chứng liên quan đến quyền lợi đối lập và trong vụ án có những nhóm khác nhau và có lời khai ảnh hưởng lẫn nhau thì đề nghị HĐXX thực hiện theo Điều 304 và Điều 309 BLTTHS 2015 vừa có hiệu lực. Điều này được HĐXX chấp nhận và áp dụng một cách triệt để trong những ngày xử đầu tiên.

Trên cơ sở những nội dung thẩm vấn trọng tâm ấy thì các bị cáo đã có cơ hội để trình bày những vấn đề và thực hiện những nghĩa vụ, trách nhiệm cũng như quyền của mình về những vấn đề đảm bảo rõ ràng, mang tính có lợi nhất cho bị cáo. Đồng thời, khi có những vấn đề phát sinh chưa rõ hoặc mâu thuẫn quyền lợi của các bị cáo với nhau thì HĐXX, chủ tọa cũng đã cho tiến hành kiểm tra chéo, đối chất trực tiếp tại phiên tòa. Qua diễn biến của phiên tòa ngày thứ 9 thì phần xét hỏi của đại diện VKS và một số luật sư tham gia xét hỏi thì các luật sư cũng đã tham gia hỏi những vấn đề làm rõ vai trò cũng như hành vi mà cáo trạng đã cáo buộc các bị cáo. Và qua việc hỏi của các luật sư thì nhiều vấn đề được làm rõ, sáng tỏ và những nguyên nhân điều kiện, hoàn cảnh để các bị cáo có hành vi sai phạm thì đã được xác định.

Đặc biệt là vấn đề yêu cầu của nguyên đơn dân sự để xác định thiệt hại cũng như kết quả của cơ quan chuyên môn về vấn đề tài chính thì cũng đã được hỏi rất kỹ lưỡng.

- Phóng viên: Là luật sư bào chữa tại phiên tòa, luật sư có suy nghĩ như thế nào về nguyên tắc tranh tụng của BLTTHS và cũng như quy định của Hiến pháp trên tinh thần cải cách tư pháp?

- Luật sư Nguyễn Văn Chiến: Phần thẩm vấn của các luật sư chắc chắn đã và sẽ làm cho nhiều vấn đề được sáng tỏ, giúp HĐXX có được phán quyết bảo đảm đúng nguyên tắc tranh tụng của BLTTHS cũng như quy định của Hiến pháp. Chúng tôi cũng tin tưởng rằng với tinh thần cải cách tư pháp và thực hiện nguyên tắc tranh tụng theo quy định của Hiến pháp và pháp luật tố tụng vừa có hiệu lực thì chắc chắn những kết quả mà thẩm vấn của phiên tòa để xác định về tính chất mức độ hành vi phạm tội của các bị cáo đến đâu thì các bị cáo sẽ phải chịu trách nhiệm đến đó.

Luật sư Nguyễn Văn Chiến - người trực tiếp bào chữa cho bị cáo Nguyễn Quốc Khánh.

Trên cơ sở xem xét một cách thấu đáo giữa những tình tiết buộc tội đồng thời là những yếu tố, tình tiết gỡ tội, giảm nhẹ trách nhiệm hình sự và chính sách khoan hồng của pháp luật nhà nước đối với những thành tích các bị cáo trong quá trình trước đây khi chưa sai phạm, cống hiến… thì cũng sẽ được xem xét một cách đầy đủ. Chúng tôi tin tưởng rằng, nếu như HĐXX với quyền năng, trách nhiệm của mình để ra được phán quyết trên cơ sở nguyên tắc tranh tụng cùng với những diễn biến tại phiên tòa thì chắc chắn sẽ nhận được sự đồng tình của người dân, cộng đồng xã hội cũng như các cơ quan bảo vệ pháp luật.

- Phóng viên: Xin cảm ơn luật sư.