Phát lộ thêm căn cứ quân sự quan trọng nhà Tây Sơn ở Bình Định

Ngày 31-7, tại Bảo tàng tỉnh Bình Định, Sở VH-TT Bình Định đã tổ chức báo cáo sơ bộ kết quả khai quật khảo cổ đợt 2 phế tích tháp Đại Hữu. TS Phạm Văn Triệu - Viện Khảo cổ học Việt Nam, chủ trì khai quật phế tích tháp Đại Hữu - báo cáo sơ bộ kết quả khai quật.

Theo TS Phạm Văn Triệu, cuộc khai quật phế tích tháp Đại Hữu đã xuất lộ toàn bộ phần thân tháp, nền móng tiền sảnh phía Đông; nền móng chân đế phía Bắc; một phần nền móng chân đế phía Nam và Tây. Quá trình khai quật đã phát hiện 156 hiện vật đá với nhiều loại hình và kích thước khác nhau.

Về chất liệu đá, có 3 loại là đá cát kết, đá hoa cương và đá ong. Trong đó, những hiện vật có trang trí được tạc trên đá cát kết, bao gồm các loại hình bệ thờ, mảnh minh văn, lá nhĩ đá, đá trang trí điểm góc, phù điêu trang trí hình người, tượng hình động vật, phù điêu trang trí hình cánh sen…

Về quy mô kiến trúc, tháp Đại Hữu có bình đồ hình vuông. Tháp có cửa ra vào phía Đông và hệ thống cửa giả. So sánh về bình diện với các tháp Chăm Pa khác thì bình diện tháp Đại Hữu có quy mô lớn.

Phế tích tháp Đại Hữu được xây dựng trên đỉnh núi với bề mặt là đá. Trước khi xây dựng tháp, người Chăm đã đục những tảng đá để tạo mặt bằng nhất định. Tiếp theo người thợ cho một lớp đất mỏng đầm nện chặt, lớp này có tác dụng ổn định phần móng và mặt bằng, rồi tiến hành cho xây gạch và đá lên. Hệ thống móng tháp được sử dụng nhiều loại vật liệu khác nhau: gạch, đá ong, đá hoa cương, đá cát kết.

"So sánh với kiến trúc tháp Chăm Pa đã được khai quật nghiên cứu, kết hợp các minh văn đã được phát hiện từ trước cho đến nay, có khả năng phế tích tháp Đại Hữu có niên đại khoảng giữa thế kỷ 13. Trong quá trình khai quật phát hiện các mảnh gốm gia dụng có niên đại khoảng thế kỷ 17 - 18. Những hiện vật này gắn liền với thành Chánh Mẫn được nhà Tây Sơn cho xây dựng tại phía Đông Bắc dưới chân đỉnh núi Đất. Qua đó, phản ánh vào giai đoạn cuối thế kỷ 18, khu vực phế tích tháp Đại Hữu là căn cứ quân sự quan trọng của nhà Tây Sơn", TS Triệu nhận định.

Ông Huỳnh Văn Lợi, Phó Giám đốc Sở VH-TT Bình Định, cho biết quá trình khai quật, điểm phế tích tháp Đại Hữu xuất hiện nền móng, các hiện vật rất giá trị, hơn hẳn các di tích và tháp khác trên địa bàn. Đối với các hiện vật đã xuất lộ, khai quật được thì tỉnh có kế hoạch bảo quản, nghiên cứu để đưa vào trong hệ thống các hiện vật Chăm trên địa bàn.