“Bóc lột” làng cổ

Hiện nay, làng Đường Lâm đang làm du lịch ở quy mô cá thể, hộ gia đình nên nhiều khách đến “ngó” qua rồi đi, gia chủ cũng không thể vòi tiền của khách vì sợ mang tiếng.

Sản phẩm du lịch nghèo nàn

Năm năm trước, khi những tour du lịch đến Đường Lâm còn ít ỏi, người dân không quan tâm nhiều đến việc tu sửa lại nhà để đón khách, kể cả chỗ lưu trú. Anh Nguyễn Văn Nhật, Công ty liên doanh Du lịch Exotissimo (Hà Nội), nói: “Nhiều du khách muốn khám phá nét văn hóa riêng ở Đường Lâm, nhưng muốn nghỉ lại trong làng một đêm cũng chịu, trừ phi ra... đồng dựng trại”. Đôi vợ chồng trẻ Lecat người Pháp đi thăm Đường Lâm nhận xét: “Chúng tôi không hiểu tại sao một làng cổ có không gian đẹp và yên bình như Đường Lâm lại được quảng bá quá ít, dịch vụ du lịch đi kèm cũng quá nghèo nàn”.

Tựa như Phước Tích, Lộc Yên (thuộc xã Tiên Cảnh, huyện Tiên Phước, tỉnh Quảng Nam) là một làng cổ độc đáo ở khu vực miền núi tỉnh này với khoảng 20 nhà có tuổi đời hàng trăm năm. Đây là điểm tham quan, du lịch sinh thái làng quê trung du hấp dẫn ở miền Trung, được nhiều người biết đến. Các kiến trúc sư của tổ chức JICA (Nhật Bản) từng nhận xét: “Địa phương (Quảng Nam) đang cất giữ một “kho báu” của cha ông, nếu không biết cách sử dụng, sẽ rất uổng phí”. Nhưng lâu nay, Lộc Yên dường như bị bỏ quên. Nhiều đoàn khách đến thăm, chỉ nghía rồi đi. Cư dân địa phương hoàn toàn không có ý thức làm du lịch. Trong khi đó, nhiều hãng lữ hành ở miền Trung đã mở tour về thăm làng cổ này.

Cho ăn cám, bắt đẻ trứng vàng

Anh Nguyễn Văn Hùng, người đang sở hữu căn nhà thuộc vào hàng cổ nhất ở Đường Lâm, cho biết: “Nhà của tôi dù đã được đưa vào diện bảo tồn nhưng chưa hề được cấp bất cứ khoản tiền nào để sửa chữa. Trước đây Tổng cục Du lịch có hứa sẽ giúp kinh phí để làm lại khu vệ sinh (phục vụ việc đón tiếp khách du lịch) nhưng đến nay vẫn im như thóc”.

Tại Cần Thơ, cùng với Lộ Vòng Cung, làng cổ Bình Thủy là một trong hai điểm đến được ưa thích của du khách, đặc biệt là khách nước ngoài. Trong đề án quy hoạch tuyến tham quan du lịch làng cổ Bình Thủy - Lộ Vòng Cung của Sở Du lịch TP Cần Thơ đã được UBND TP Cần Thơ phê duyệt, nhà cổ Bình Thủy sẽ được đầu tư gần 1,4 tỉ đồng để khôi phục. Theo đó, chủ nhân của ngôi nhà cổ này (ông Dương Minh Hiển) và Công ty Du lịch TP Cần Thơ sẽ cùng bỏ tiền ra tôn tạo. Tuy nhiên, theo tìm hiểu của chúng tôi, ông Hiển không có đủ tiền, còn phía Công ty Du lịch TP Cần Thơ đang phải “bận” với nhiều dự án khác, nên chuyện trùng tu lại ngôi nhà cổ độc đáo này “treo” vô hạn định. Những ngôi nhà cổ khác nằm trong quần thể làng cổ Bình Thủy có số phận hẩm hiu hơn vì không được đưa vào dự án khôi phục. Với cái đà này, không thể trông chờ vào nguồn lợi từ khai thác du lịch tại làng cổ Bình Thủy, bởi theo một người dân, “cho gà ăn cám, không thể bắt gà đẻ trứng vàng”!

Chúng tôi đến khu du lịch nhà vườn Phú Mộng ở Kim Long, TP Huế - nơi có 8 ngôi nhà cổ được chọn làm điểm đến cho du khách. Ông Hoàng Xuân Bậc, 75 tuổi, chủ “Phú Mộng viên”, than: “Ngành du lịch chỉ đưa khách đến mà không đầu tư cho chúng tôi một xu nào!”. Còn ở làng cổ Phước Tích, theo “lệ” của Ban Quản lý làng cổ, mỗi khách đi theo tour về đây phải ủng hộ cho làng 10.000 đồng. Thế nhưng không phải đoàn khách nào cũng chi tiền.

Bà Trương Thị Thú trước ngôi nhà cổ của mình - một điểm du lịch ở làng Phước Tích. Ảnh: L.AN

Nói rát họng mà chẳng được đồng nào!

Chuyện ông Hoàng Xuân Bậc vừa nói đang là thực trạng chung về cách hành xử của các cơ quan chức năng và doanh nghiệp về du lịch đối với các làng cổ hiện nay. Ông Dương Minh Hiển cho biết mỗi khi đưa khách đến nhà cổ Bình Thủy, các đơn vị lữ hành yêu cầu ông mở cửa để khách tha hồ tham quan, chụp ảnh. Xong, hướng dẫn viên du lịch đếm đầu du khách rồi trả cho ông 5.000 đồng/người. Với số tiền này, chưa đủ để ông Hiển trả nhân công quét dọn ngôi nhà. Tại làng Phước Tích cũng vậy, khi thấy chúng tôi mang túi xách lè kè bước vào sân, bà Lương Thị Thanh Trãng, chủ một nhà cổ, chạy tuốt vào trong. Ông Hoàng Tấn Minh, Trưởng Ban Quản lý làng cổ kiêm trưởng thôn Phước Tích, gọi hoài mà bà Trãng vẫn trốn. Bà nói vọng ra: “Du khách tới hoài, tôi mệt lắm rồi. Nói rát họng mà chẳng được đồng nào”.

Không khó tính như bà Trãng, bà Trương Thị Thú, 75 tuổi, vẫn xởi lởi chuyện trò. Nhà bà Thú cũng là một điểm tham quan ở làng Phước Tích. “Mỗi lần khách du lịch vào thăm, nhà mình được trả bao nhiêu tiền?” - chúng tôi hỏi. Bà Thú lắc đầu: “Có chi mô chú. Mấy đồng bạc chẳng đủ mua trà mời lại khách”.

Du khách đến không tiếp thì không được, tiếp thì vất vả nhưng hầu như chẳng được gì. “Nếu ngành du lịch cứ làm ăn kiểu này, không sớm thì muộn, cư dân làng cổ sẽ quay lưng với du lịch. Chúng tôi muốn người dân làng cổ và các hãng lữ hành cùng bắt tay nhau” - ông Hoàng Xuân Bậc gửi gắm.