Những dự án nhà hát trên giấy: Múa rối ở thuê, sống nhọc

Đến tháng 6-2011, Đoàn Nghệ thuật Múa rối TPHCM sẽ chấm dứt hợp đồng với Trung tâm Văn hóa - TDTT quận 1 (đường Nguyễn Du), nơi mà đoàn được Công ty Vincom thuê tạm làm nơi biểu diễn trong thời gian một năm kể từ khi giao rạp Măng Non trên đường Đồng Khởi cho công ty này giải phóng mặt bằng chuẩn bị thực hiện dự án xây dựng trung tâm thương mại tại đây.

 

NSƯT Nguyễn Đức Thế, Giám đốc Đoàn Nghệ thuật Múa rối TPHCM, cho biết: “Công ty Vincom thuê điểm diễn cho chúng tôi một năm và trụ sở ở tạm là hai năm. Trong khi đó, gần đến thời điểm chấm dứt hợp đồng thuê mà chúng tôi vẫn chưa biết sẽ dọn về đâu”.

Hơn 40 diễn viên, CBCNV của đoàn đã ngao ngán khi nhắc đến cảnh mất nhà. Diễn viên Tuấn Anh cho biết: “Chúng tôi phải ở đậu tại trụ sở thuê của Trung tâm Văn hóa quận 11 từ tháng 4-2010, còn điểm diễn thuê tại Trung tâm Văn hóa - TDTT quận 1. Hội họp ở một nơi, diễn ở một nơi khác, cách quá xa nhau nên rất khó khăn. Hơn nữa, hiện nay, đoàn chúng tôi đang phải kiếm sống khó khăn từng suất diễn vì chưa có nơi ổn định để có thể tổ chức biểu diễn thường xuyên, quảng bá chương trình, xây dựng thương hiệu”.

Ông Thế cho biết: “Sau khi gửi đơn xin cấp điểm diễn cho đoàn, chúng tôi được biết Sở Văn hóa - Thể thao và Du lịch TPHCM sẽ cho chuyển giao mặt bằng cơ sở II  của Trung tâm Văn hóa TPHCM trên đường Nam Kỳ Khởi Nghĩa, quận 1 - TPHCM để chúng tôi xây dựng trụ sở, tổ chức hoạt động biểu diễn nhưng đến nay vẫn chưa thấy có quyết định gì về việc này”.

Trong điều kiện khó khăn về nhà hát, Đoàn Nghệ thuật Múa rối TPHCM đã tìm nhiều điểm diễn, để giải quyết công ăn việc làm và đời sống cho anh em, thông qua việc liên kết với các trung tâm văn hóa, nhà thiếu nhi quận, huyện trong và ngoài TP. Tuy nhiên, để dàn dựng và biểu diễn những tác phẩm múa rối chuyên nghiệp, hướng tới những tác phẩm đỉnh cao, Đoàn Nghệ thuật Múa rối TPHCM rất cần sự an cư, thoát khỏi cảnh ăn nhờ, ở đậu như hiện nay.

“Điều băn khoăn nhất trong tình cảnh ở đậu là không có kho đúng quy cách và mang tính đặc trưng của loại hình múa rối để bảo quản đạo cụ khiến cảnh trí hư hỏng, con rối mốc meo.  Chi phí đầu tư nâng cấp, sửa chữa, làm mới sẽ tốn rất nhiều tiền cho mỗi vở, chưa nói đến việc phòng cháy chữa cháy không an toàn bởi cảnh trí của múa rối được làm bằng vật liệu gọn nhẹ, dễ cháy”- ông Thế băn khoăn.

Điều đáng nói hơn là trong tình thế ở tạm, Đoàn Nghệ thuật Múa rối TPHCM không dám đầu tư dàn dựng tác phẩm mới. Khác với các bộ môn nghệ thuật khác, công tác đào tạo của Đoàn Nghệ thuật Múa rối TPHCM không thể chỉ đứng bên cánh gà xem thế hệ đi trước diễn rồi bắt chước, ca diễn theo mà thành nghề, mỗi con rối dù “vô tri, vô giác” nhưng sẽ thật sự có linh hồn khi qua bàn tay khéo léo của nghệ sĩ. Các diễn viên trẻ của đoàn rất cần không gian tập luyện, sàn diễn và cả kho sáng chế con rối, để có thể cùng với các nghệ nhân sáng tạo những con rối thích hợp phục vụ cho biểu diễn. Khi trải qua những công đoạn đó, họ sẽ yêu nghề và gắn bó lâu năm với nghề hơn.

Vì không có vở mới nên doanh thu của đoàn tụt giảm. Có đến Trung tâm Văn hóa - TDTT quận 1 trên đường Nguyễn Du, nơi Đoàn Nghệ thuật Múa rối TPHCM biểu diễn vào cuối tuần, mới thấy mỗi suất diễn chỉ bán được vài chục vé, những nghệ sĩ tâm huyết với nghề đều cảm thấy chạnh lòng. Khác với các diễn viên của ca nhạc, cải lương, múa rối không có cơ hội chạy sô. Họ bám nghề với lòng tin yêu và chấp nhận sống với đồng lương rất thấp của đoàn.

 

Tâm huyết của họ đang bị thử thách khi chưa thật sự có được sự ổn định lâu dài để phát triển nghề nghiệp. Hiện nay, chương trình biểu diễn phục vụ ngày 1-6 gần kề nhưng đơn vị này vẫn chưa hào hứng chuẩn bị vì “có đầu tư hoành tráng, công phu đến mấy mà không có điểm diễn, không sống trong ngôi nhà của chính mình thì có làm cũng như không” – NSƯT Nguyễn Đức Thế buồn bã.

Chờ nâng cấp Ông Võ Trọng Nam, Phó Giám đốc Sở Văn hóa - Thể thao và Du lịch TPHCM, cho biết: “Hiện nay đã có chủ trương giao cơ sở II của Trung tâm Văn hóa TPHCM (số 140D Nam Kỳ Khởi Nghĩa, quận 1 - TPHCM) cho Đoàn Nghệ thuật Múa rối TPHCM. Tuy nhiên, dự án này cần có sự đầu tư nâng cấp đúng với chức năng biểu diễn của loại hình múa rối, kể cả văn phòng làm việc, sàn tập, kho chứa cảnh trí, đạo cụ, con rối…   Điều mà Đoàn Nghệ thuật Múa rối TPHCM cần khắc phục nhanh chóng là kiện toàn bộ máy trong thời gian chờ đợi có nhà mới, tiếp tục triển khai việc dàn dựng tác phẩm mới, đào tạo lực lượng diễn viên kế thừa để khi  có nhà mới là sẵn sàng hoạt động tốt hơn”.