Tự chủ toàn diện bệnh viện: Cần thêm thời gian

Chiều 14-11, Cổng Thông tin điện tử Chính phủ tổ chức tọa đàm "Tự chủ bệnh viện thế nào để phục vụ người dân tốt hơn". Tại đây, các chuyên gia, nhà quản lý đã phân tích, đánh giá thực trạng trong việc thực hiện tự chủ bệnh viện và đề xuất những giải pháp để tháo gỡ khó khăn, vướng mắc.

Nghịch lý bệnh nhân tăng, nguồn thu giảm

Nhiều khó khăn trong quá trình triển khai mô hình tự chủ toàn diện bệnh viện đã được lãnh đạo Bệnh viện Bạch Mai và Bệnh viện K chia sẻ tại buổi tọa đàm.

Theo PGS-TS Đào Xuân Cơ, Giám đốc Bệnh viện Bạch Mai, những khó khăn, bất cập trong quá trình triển khai thí điểm tự chủ bệnh viện là do cơ chế thực hiện chưa đầy đủ; giá dịch vụ y tế không được tính đúng, tính đủ; quy định về liên doanh liên kết máy móc, trang thiết bị chưa rõ ràng dẫn tới thiếu trầm trọng trang thiết bị phục vụ người bệnh…

Theo ông Cơ, mỗi ngày bệnh viện tiếp đón 6.000 - 10.000 bệnh nhân nên bệnh viện phải bố trí lại ca kíp để bảo đảm không từ chối bất cứ người bệnh nào. Do thiếu máy móc, thiết bị nên bệnh viện mở cửa đón tiếp bệnh nhân từ 5 giờ, nhân viên phải thức sớm mới kịp giờ làm. "Bệnh viện không ngại làm, không phải không dám làm tự chủ toàn diện mà khó nhất là chưa có văn bản pháp quy rõ ràng nên rất dễ sai phạm. Đây là điều kiện tiên quyết để thực hiện" - ông Cơ nói.

Bệnh viện Bạch Mai (TP Hà Nội) thiếu máy móc, thiết bị phục vụ điều trị cho người bệnh do không đủ nguồn thu để mua sắm

Lãnh đạo Bệnh viện Bạch Mai còn cho rằng một trong những yếu tố quyết định nguồn thu của bệnh viện chính là khung viện phí. Dù thực hiện tự chủ nhưng bệnh viện đang thu giá khám chữa bệnh BHYT theo quy định của Bộ Y tế nhưng mức giá này đã lạc hậu, lỗi thời, mới chỉ tính 4/7 yếu tố cấu thành viện phí, dẫn đến thu không đủ bù chi. Trong khi đó, nếu bệnh viện tự chủ toàn diện thì cần tự quyết cả 7 yếu tố cấu thành viện phí. Ngoài ra, còn có nguyên nhân là không còn nguồn thu từ trang thiết bị, máy y tế xã hội hóa…

Trong khi đó, ông Lê Văn Quảng, Giám đốc Bệnh viện K, nói cơ chế tự chủ toàn diện có điểm mạnh là cơ hội giải phóng khỏi cơ chế hoạt động cũ, có điều kiện thu hút nhân sự và chủ động đầu tư phát triển y tế. Tuy nhiên, các thách thức bệnh viện phải đối mặt cũng rất nhiều, như không có vốn để đầu tư; viện phí chưa được tính đúng, tính đủ; bệnh nhân phải chi trả phí điều trị cao hơn cho dịch vụ khám chữa bệnh, còn bệnh viện chịu áp lực phải nâng cao chất lượng dịch vụ khám chữa bệnh và cạnh tranh với bệnh viện tư nhân để thu hút bệnh nhân.

"Thực tế, dù tự chủ hay không thì bệnh nhân đến Bệnh viện K vẫn đông. Hiện số bệnh nhân của bệnh viện tăng 30%-40% so với trước dịch COVID-19 nhưng nguồn thu giảm 1/3 so với trước" - ông Quảng nêu nghịch lý.

Chưa phải thời điểm để tự chủ toàn diện

Cũng theo ông Quảng, Bệnh viện K đang xây dựng cơ sở 1, ở giai đoạn xây thô và cần 1.020 tỉ đồng để hoàn thiện. Bệnh viện đang gặp khó khăn về tài chính, không thu xếp được nguồn. Bên cạnh đó là khó khăn về đầu tư trang thiết bị. Trước đây, bệnh viện có 9 máy xạ trị thì nay chỉ 5 máy hoạt động. Do có máy đã hết khấu hao nên các máy còn lại hiện hoạt động hết công suất, bệnh nhân thức cả đêm để xạ trị. "Hiện bệnh viện cần khoảng 10 máy nữa để bảo đảm điều trị cho người bệnh. Giá một máy là 130 tỉ đồng nên đầu tư sẽ rất nhiều tiền. Nếu cố gắng đầu tư 1 máy/năm thì cần 10 năm nữa mới đáp ứng nhu cầu máy xạ trị của bệnh nhân…".

Từ những vướng mắc trên khi thực hiện tự chủ toàn diện, lãnh đạo Bệnh viện K mong được chuyển sang tự chủ theo Nghị định 60 (nhóm 2). Đề nghị này nhận được sự đồng tình ủng hộ của tất cả chuyên gia tham gia tọa đàm.

Phân tích việc thí điểm tự chủ toàn diện thất bại, TS Bùi Sỹ Lợi, nguyên Phó Chủ nhiệm Ủy ban Về các vấn đề xã hội của Quốc hội, nêu 3 nguyên nhân: Thứ nhất, thể chế chưa đáp ứng được nhu cầu để tự chủ toàn diện. Thứ hai, tổ chức thực hiện có vấn đề. Thứ ba, là cơ chế giá. "Qua kinh nghiệm giám sát về y tế 20 năm qua, tôi khẳng định chưa có cơ sở y tế nào, kể cả tuyến trên và dưới, đủ điều kiện để tự chủ toàn diện" - ông Lợi nói.

Với việc 2 bệnh viện lớn gặp khó khi tự chủ toàn diện, ông Nguyễn Huy Quang, nguyên Vụ trưởng Vụ Pháp chế - Bộ Y tế, cũng chỉ rõ nguyên nhân mấu chốt là do chưa có hành lang pháp lý chuẩn để thực hiện. Theo ông Quang, tự chủ toàn diện là chủ trương đúng nhưng cần hành lang pháp lý rõ ràng (văn bản pháp quy về mua sắm, các vấn đề liên doanh liên kết, thuê địa điểm…). Nếu không giải quyết những bất cập thì rất dễ mắc vào cơ chế.

Tại tọa đàm, một số chuyên gia cũng nhìn nhận tự chủ là xu thế tất yếu nhưng dù hoạt động tự chủ theo nhóm nào thì bệnh viện phải đủ điều kiện. Chỉ một số bệnh viện tuyến huyện, tỉnh có thể tự chủ một phần, còn y tế cơ sở vẫn phải được nhà nước bao cấp. Bệnh viện phải cố gắng làm, có nhà nước hỗ trợ, Bộ Y tế phải vào cuộc. Bộ Y tế phải "hà hơi thổi ngạt", có những động thái sớm giúp các bệnh viện vượt qua khó khăn.

Các chuyên gia còn góp ý phải để bệnh viện tự quyết định xem tự chủ theo nhóm nào vì họ tự chịu trách nhiệm trước người bệnh. Tuy nhiên, dù bệnh viện tự chủ ở mức nào thì nhà nước vẫn phải có một khoản chi đầu tư.