Tạo điều kiện cho báo chí hoạt động hiệu quả

Ngày 4-9, Thủ tướng Phạm Minh Chính đã chủ trì Phiên họp Chính phủ chuyên đề xây dựng pháp luật tháng 8-2025 để xem xét, cho ý kiến về 15 dự án luật và 1 hồ sơ chính sách dự án luật. Trong đó, các thành viên Chính phủ đã thảo luận về những dự án luật nổi bật như: Luật Sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Đất đai; Luật Thuế thu nhập cá nhân; Luật Báo chí (sửa đổi)…

Hình thành khái niệm về 2 tổ hợp báo chí

Dự thảo Luật Báo chí (sửa đổi), do Bộ Văn hóa - Thể thao và Du lịch chủ trì soạn thảo gửi Bộ Tư pháp thẩm định, đã sửa đổi, bổ sung nhiều quy định điều chỉnh trực tiếp hoạt động của các cơ quan báo chí và công tác quản lý nhà nước về báo chí. Đáng chú ý, dự thảo luật đã bổ sung quy định về "Tổ hợp báo chí truyền thông chủ lực đa phương tiện" và "Tổ hợp báo chí của địa phương".

Theo tờ trình của cơ quan soạn thảo, "Tổ hợp báo chí truyền thông chủ lực đa phương tiện" là mô hình hoạt động của cơ quan báo chí có nhiều loại hình báo chí, có các cơ quan báo chí trực thuộc, doanh nghiệp (DN) trực thuộc hoặc góp vốn tại DN, có vai trò nòng cốt định hướng dư luận xã hội, được trao cơ chế đặc thù về tài chính, lao động, tiền lương như DN.

"Tổ hợp báo chí của địa phương" là mô hình hoạt động của cơ quan báo chí địa phương có nhiều loại hình báo chí, có các cơ quan báo chí trực thuộc, có vai trò nòng cốt định hướng dư luận xã hội tại địa phương.

Chính phủ sẽ quy định chi tiết cơ chế đặc thù tài chính, lao động, tiền lương của "Tổ hợp báo chí truyền thông chủ lực đa phương tiện", mô hình hoạt động "Tổ hợp báo chí của địa phương". Theo dự thảo Luật Báo chí (sửa đổi), "Tổ hợp báo chí truyền thông chủ lực đa phương tiện", "Tổ hợp báo chí của địa phương" có thể thành lập cơ quan thường trú có tư cách pháp nhân.

Trong mục quy định về lãnh đạo cơ quan báo chí, dự thảo luật nêu rõ người đứng đầu "Tổ hợp báo chí truyền thông chủ lực đa phương tiện" là tổng giám đốc; cấp phó là phó tổng giám đốc. Người đứng đầu "Tổ hợp báo chí của địa phương" là giám đốc; cấp phó là phó giám đốc. Cũng theo dự thảo luật, lãnh đạo "Tổ hợp báo chí truyền thông chủ lực đa phương tiện", "Tổ hợp báo chí của địa phương" được kiêm nhiệm giữ chức vụ lãnh đạo một hoặc các cơ quan báo chí trực thuộc…

Trao đổi với phóng viên Báo Người Lao Động, đại biểu Quốc hội Phạm Văn Hòa (đoàn tỉnh An Giang) cho rằng trên bình diện chung, Luật Báo chí (sửa đổi) lần này cần phải thiết kế được hành lang pháp lý để vừa đáp ứng mục tiêu phát triển các cơ quan báo chí theo hướng tinh, gọn, mạnh hơn, vừa hoạt động hiệu lực, hiệu quả hơn.

Ông Hòa nhấn mạnh ngoài các cơ quan báo chí chủ lực, không ít cơ quan báo chí của TP HCM, Hà Nội hay các bộ, ngành đang làm rất tốt nhiệm vụ chính trị, có bề dày truyền thống, hoạt động hiệu quả, có thương hiệu, uy tín và có lượng người đọc lớn, được công chúng cả nước tín nhiệm. Các cơ quan báo chí này không chỉ "ăn nên làm ra", tự chủ về tài chính mà còn có đóng góp vào ngân sách nhà nước, như Tuổi Trẻ, Người Lao Động, Tiền Phong, Lao Động… Vì vậy, nên cho phép các cơ quan báo chí này hoạt động độc lập để tiếp tục thực hiện nhiệm vụ chính trị, tuyên truyền hiệu quả như hiện nay.

"Còn những cơ quan báo chí, tạp chí không tự chủ được về tài chính hoặc hoạt động không đúng tôn chỉ, mục đích thì cần xem xét sáp nhập, hợp nhất hoặc giải thể" - ông Hòa nêu ý kiến.

Tạo hành lang pháp lý để phát triển

Góp ý dự thảo Luật Báo chí (sửa đổi) tại hội thảo "Hoàn thiện pháp luật để báo chí phát triển trong kỷ nguyên số", do Cục Báo chí và Tạp chí điện tử VietTimes tổ chức mới đây, TS Lê Hải - Ủy viên Ban Biên tập, Trưởng Ban Tạp chí Cộng sản điện tử - cho biết Trung Quốc coi báo chí là đơn vị sự nghiệp, nhưng hoạt động và quản lý theo mô hình DN.

Đây là quan điểm mới mang tính đột phá về DN báo chí, có tính đặc thù của Trung Quốc. Cùng với sự lớn mạnh tự thân, các tập đoàn truyền thông của Trung Quốc còn được hình thành từ sự sáp nhập mang tính mệnh lệnh hành chính. Trung Quốc sử dụng khái niệm tập đoàn truyền thông (media group) nhằm chỉ tổ hợp bao gồm các công ty hoạt động ở một hoặc nhiều ngành thuộc lĩnh vực truyền thông, trong đó ngành báo chí thường là nòng cốt.

Từ thực tiễn hình thành và phát triển các tập đoàn truyền thông của nước ngoài, TS Lê Hải cho rằng việc hình thành các tổ hợp truyền thông hoạt động tương tự ở nước ta là nhu cầu phát triển khách quan nội tại của báo chí Việt Nam. Việc tổ chức các tổ hợp truyền thông tại Việt Nam hiện nay là hết sức cần thiết.

Trong khi đó, Tổng Giám đốc Đài Phát thanh và Truyền hình Hà Nội, ông Nguyễn Kim Khiêm, đề xuất cần chi tiết hóa khái niệm tổ hợp truyền thông; làm rõ cơ chế vận hành, tính pháp nhân, mô hình tài chính của các đơn vị trực thuộc. Về mô hình tài chính, theo ông, nếu tổ hợp báo chí truyền thông là một DN hoặc một đơn vị sự nghiệp thì cần làm rõ những cơ quan báo chí trực thuộc nếu có tư cách pháp nhân thì có phải là đơn vị sự nghiệp trong đơn vị sự nghiệp không, hạch toán thế nào, báo cáo tài chính sẽ theo mô hình gì?

"Các bộ, ban, ngành, đơn vị cần tổ chức hội thảo riêng về mô hình tổ hợp truyền thông để mổ xẻ các yếu tố khác và có góc nhìn về tư pháp, tài chính của mô hình mới. Khi đó, chúng ta sẽ luật hóa được ở mức có thể thực hiện ngay" - ông Khiêm nhìn nhận.