Tạo lập không gian học thuật sáng tạo, hội nhập quốc tế

Ngày 29-10, tại Hà Nội, Viện Văn học, Viện Hàn lâm KHXH Việt Nam tổ chức Hội thảo khoa học "Lý luận, phê bình văn học Việt Nam từ Đổi mới 1986 đến nay: Thực trạng và định hướng phát triển".

Phát biểu khai mạc hội thảo, TS Đặng Xuân Thanh, Phó Chủ tịch Viện Hàn lâm KHXH Việt Nam nhấn mạnh, công cuộc "Đổi mới do Đảng khởi xướng từ năm 1986" là bước ngoặt lịch sử, đưa đất nước bước vào thời kỳ phát triển năng động, sáng tạo và hội nhập quốc tế mạnh mẽ. Trong bối cảnh đó, văn học Việt Nam nói chung và lý luận, phê bình văn học nói riêng đã có những chuyển biến quan trọng về tư duy, nhận thức và phương pháp tiếp cận. Các nhà nghiên cứu, phê bình đã kế thừa, tiếp nhận có chọn lọc những thành tựu lý luận thế giới, góp phần tạo dựng một không gian học thuật cởi mở, đa chiều, phản ánh chân thực và nhân văn đời sống tinh thần của con người Việt Nam thời kỳ đổi mới.

Theo TS Đặng Xuân Thanh, nhìn lại 40 năm qua, lý luận và phê bình văn học không chỉ đồng hành với sáng tác và công chúng, mà còn góp phần xây dựng nền tảng tư tưởng, thẩm mỹ và tinh thần cho xã hội. TS Vũ Thị Thu Hà, Viện Văn học, khẳng định việc tổng kết thực tiễn văn học nghệ thuật 50 năm sau ngày thống nhất đất nước và 40 năm Đổi mới không chỉ là nhiệm vụ chính trị quan trọng, mà còn là yêu cầu khoa học cấp thiết. Tổng kết một cách nghiêm túc giúp nhận diện đầy đủ thành tựu, hạn chế, đồng thời định hướng xây dựng nền văn học - nghệ thuật trong giai đoạn mới, gắn với sự phát triển của đất nước trong bối cảnh toàn cầu hóa và chuyển đổi số.

Theo TS Vũ Thị Thu Hà, 40 năm qua, lý luận, phê bình văn học Việt Nam đã đạt được nhiều thành tựu đáng ghi nhận. Những phương pháp tiếp cận mới này không chỉ thúc đẩy hoạt động nghiên cứu, mà còn hỗ trợ sáng tác, góp phần tạo lập không gian học thuật mang tính đối thoại, sáng tạo và hội nhập quốc tế.

Bên cạnh những thành tựu, công tác lý luận, phê bình cũng đối mặt với nhiều thách thức như thiếu vắng công trình lý luận mang tính hệ thống, khái quát cao; sự phân hóa giữa phê bình hàn lâm và phê bình báo chí, ảnh hưởng của mạng xã hội đến hoạt động phê bình; khả năng vận dụng phương pháp nghiên cứu mới còn thiếu tính hệ thống, mối quan hệ giữa lý luận và sáng tác chưa thật gắn bó...