ADB - AIIB hợp tác đến đâu?

Bộ trưởng Tài chính Nhật Bản Taro Aso hôm 6-5 thông báo Tokyo sẽ dành 40 triệu USD cho Ngân hàng Phát triển châu Á (ADB) trong nỗ lực cải thiện chất lượng hạ tầng khu vực.

Nỗi lo về quản lý, minh bạch

Phát biểu tại phiên họp thường niên của ADB ở TP Yokohama, ông Aso cho biết khoản tiền trên sẽ được giải ngân trong 2 năm, nhằm giúp các nước đang phát triển ứng dụng công nghệ hiện đại để đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng về hạ tầng. ADB dự báo châu Á sẽ cần đến 26.000 tỉ USD để phát triển hạ tầng vào năm 2030 trong bối cảnh kinh tế không ngừng tăng trưởng.

Các quan chức Nhật cho biết khoản tiền 40 triệu USD nói trên sẽ được đưa vào một quỹ tín thác vừa được ADB thành lập để hỗ trợ các dự án năng lượng sạch và giao thông. Ngân hàng có trụ sở tại thủ đô Manila - Philippines này lâu nay vẫn giúp xây dựng hạ tầng tại các nước đang phát triển nhưng vai trò này đối mặt mối đe dọa từ Ngân hàng Đầu tư hạ tầng châu Á (AIIB) do Trung Quốc đứng đầu.

Ra đời năm 2015, AIIB được xem là "kẻ thách thức" vị thế hiện tại của ADB và Ngân hàng Thế giới (WB). Mỹ và Nhật Bản, 2 nước đóng góp tài chính lớn nhất cho ADB, không gia nhập AIIB giữa lúc có nỗi lo về vấn đề quản lý và minh bạch. Một số nhà hoạch định chính sách Nhật Bản thậm chí lo ngại AIIB có thể che mờ ADB thời gian tới.

Trấn an dư luận về khả năng đối đầu giữa 2 ngân hàng lớn của khu vực, Chủ tịch ADB Takehiko Nakao cho biết nhu cầu lớn về vốn đầu tư vào hạ tầng đồng nghĩa ADB và AIIB có thể hợp tác và bổ sung cho nhau, thay vì làm "đối thủ". Theo ông Nakao, ADB sẵn sàng hợp tác với các kế hoạch tài chính và hạ tầng trong sáng kiến "Vành đai và Con đường" của Trung Quốc.

Trước mắt, 2 ngân hàng này đã đồng ý cùng tài trợ 3 dự án. Phát biểu tại hội nghị ADB hôm 6-5, Bộ trưởng Tài chính Trung Quốc Xiao Jie bày tỏ hy vọng ADB sẽ tăng cường quan hệ chiến lược với sáng kiến "Vành đai và Con đường" để thúc đẩy phát triển ở châu Á. Dù vậy, ông Nakao không quên nhắc nhở ADB cần chú ý đến "tính khả thi kinh tế" của một số dự án liên quan đến sáng kiến này, nhất là tại một số quốc gia Trung Á có dân cư thưa thớt.

Bộ trưởng Tài chính Nhật Bản Taro Aso phát biểu tại hội nghị thường niên Ngân hàng Phát triển châu Á hôm 6-5 Ảnh: Kyodo

Khó tránh cạnh tranh

Bản thân ADB cũng tìm cách "làm mới" bằng cách mở rộng sang những lĩnh vực như giảm nghèo, chăm sóc sức khỏe và giáo dục, dù ông Nakao nhấn mạnh hạ tầng vẫn là một ưu tiên đầu tư. "Châu Á sẽ cần đến 1.700 tỉ USD/năm từ giờ đến năm 2030 để đầu tư vào năng lượng, giao thông, viễn thông và nước" - ông Nakao nhận định. Bộ trưởng Aso cũng bày tỏ hy vọng ADB tiếp tục tập trung vào những dự án hạ tầng trong lúc phân bổ nhiều nguồn lực hơn để cải thiện chăm sóc sức khỏe và phòng chống bệnh tật.

Nói gì thì nói, sự cạnh tranh giữa Tokyo và Bắc Kinh về ảnh hưởng ở khu vực, nhất là tại Đông Nam Á có tiềm năng tăng trưởng mạnh mẽ, là điều khó tránh. Bằng chứng mới nhất là Bộ Tài chính Nhật Bản hôm 5-5 đề xuất một thỏa thuận hoán đổi tiền tệ song phương kiểu mới với ASEAN tại cuộc gặp bên lề hội nghị thường niên của ADB. Thỏa thuận cho phép Tokyo cung cấp đến 4.000 tỉ yen cho các nước Đông Nam Á nhằm giải quyết khó khăn thanh khoản ngắn hạn trong lúc xảy ra khủng hoảng tài chính. Tokyo hiện có thỏa thuận hoán đổi tiền tệ với một số nước Đông Nam Á.

Sau khi hội nghị ADB khép lại ngày 7-5, sự chú ý sẽ nhanh chóng chuyển sang Diễn đàn Cấp cao hợp tác "Vành đai và Con đường" tại Bắc Kinh trong ngày 14 và 15-5. Nhiều dự án thuộc sáng kiến này đang được tài trợ bởi các ngân hàng Trung Quốc và AIIB. Bất chấp những dấu hiệu hợp tác giữa AIIB và ADB, một số nhà phân tích cho rằng sự gia tăng ảnh hưởng của Trung Quốc khiến các công ty Nhật Bản khó làm ăn hơn trước bởi sự cạnh tranh có thể gay gắt hơn, khiến chi phí gia tăng hoặc lợi nhuận ít đi.