ASEAN muốn làm việc ngay với Trung Quốc

Các nhà lãnh đạo ASEAN hôm 25-4 kêu gọi những cuộc thảo luận khẩn cấp với Trung Quốc để bảo đảm những tranh chấp lãnh thổ căng thẳng đang gia tăng trên biển Đông không biến thành bạo lực.

Các nhà lãnh đạo 10 nước thành viên ASEAN tham dự hội nghị cấp cao 2 ngày ở Brunei đã ra Tuyên bố Chủ tịch, trong đó nhấn mạnh tầm quan trọng của “hòa bình, ổn định và an ninh hàng hải trong khu vực”.

Quốc vương Brunei Hassanal Bolkiah, chủ nhà của các cuộc thảo luận, nói với báo giới sau hội nghị rằng các nhà lãnh đạo muốn “làm việc ngay tức khắc về một bộ quy tắc ứng xử” với Trung Quốc nhằm hạ nhiệt ở những vùng biển mang tầm chiến lược.

Theo báo The Bangkok Post của Thái Lan, vấn đề biển Đông nóng bỏng đã thật sự bao trùm hội nghị giữa lúc sự quan ngại gia tăng trong một số quốc gia Đông Nam Á về hành động gây hấn của Trung Quốc khi tuyên bố chủ quyền các vùng biển. Căng thẳng tăng lên trong những năm gần đây khi Trung Quốc tăng cường quân sự và sử dụng chiến thuật ngoại giao hung hăng để khẳng định quyền thế. Trong số những hành động gây lo lắng có thể kể đến việc Trung Quốc chiếm một bãi cạn nằm sát đảo chính của Philippines hồi năm ngoái, cũng như triển khai tàu chiến trong phạm vi 80 km cách bờ biển Malaysia.

Cũng theo báo The Bangkok Post, năm ngoái, ASEAN đã trải qua một cuộc đấu tranh nội bộ chưa từng có khi một thông điệp thống nhất bày tỏ mối quan ngại đối với Trung Quốc đã không đến được địa chỉ cần thiết.

Lãnh đạo các quốc gia ASEAN cho rằng cuộc gặp cấp cao tuần này đã đi đến sự thống nhất nhận thức trong ASEAN về vấn đề đặt ra với việc Tổng thống Philippines Benigno Aquino đánh giá cao vai trò của nước chủ nhà Brunei trong việc sử dụng nghệ thuật ngoại giao khôn khéo, góp phần xây dựng sự đồng thuận.

Tuy nhiên, các nhà phân tích cho rằng việc ASEAN kêu gọi Trung Quốc đồng ý về một bộ quy tắc ứng xử có ràng buộc pháp lý có thể sẽ không đi đến đâu. Họ nhắc lại rằng ASEAN và Trung Quốc lần đầu tiên đồng ý làm việc về bộ quy tắc vào năm 2002 nhưng kể từ đó, Bắc Kinh đã từ chối thảo luận thêm về nội dung này. Ian Storey, thành viên cao cấp ở Viện Nghiên cứu Đông Nam Á, nhận xét rằng Trung Quốc chưa bao giờ sốt sắng về một bộ quy tắc ứng xử, vì nước này không muốn ký một thỏa thuận  mà thỏa thuận đó lại kiềm chế các hoạt động tìm kiếm chủ quyền (phi lý) của chính họ.

Tuy vậy, Tổng thống Aquino tỏ ý hài lòng rằng các nhà lãnh đạo ASEAN ít ra cũng đã thống nhất trong nỗ lực bảo đảm các tranh chấp trên biển Đông không xảy ra đổ máu.