ASEAN hàn gắn rạn nứt vì biển Đông

Các nhà lãnh đạo ASEAN nhóm họp trong 2 ngày 24 và 25-4 tại Brunei để thăm dò cách thức xúc tiến việc thành lập Cộng đồng ASEAN vào năm 2015. Ngoài ra, ASEAN cũng hy vọng hàn gắn được những rạn nứt xung quanh vấn đề tranh chấp lãnh thổ ở biển Đông giữa một số thành viên với Trung Quốc.

Rào cản phi thuế quan

Trong khi đó, báo The Wall Street Journal (Mỹ) nhận định trở ngại lớn đối với mục tiêu nói trên hiện là các biện pháp phi thuế quan. Chẳng hạn, Indonesia vào năm ngoái đã ban hành một loạt quy định hạn chế nhập khẩu đối với sản phẩm trái cây và rau quả để bảo vệ nông dân trong nước. Sanchita Basu Das, một nhà nghiên cứu tại Viện Nghiên cứu Đông Nam Á ở Singapore, nhận định khó có thể tìm ra giải pháp cho các biện pháp và rào cản phi thuế quan trong vài năm tới.

Quay lại truyền thống đồng thuận

Cũng tại hội nghị, các nhà lãnh đạo ASEAN dự kiến tìm cách hàn gắn những chia rẽ xuất hiện tại các hội nghị ở Campuchia vào năm ngoái.  Khi đó, nước chủ nhà bị xem là đã đứng về phía Trung Quốc để ngăn ASEAN đưa ra tuyên bố bày tỏ lo ngại về những tuyên bố chủ quyền đơn phương của Bắc Kinh ở biển Đông.

Prapat Thepchatree, Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu ASEAN tại Đại học Thammasat (Thái Lan), nhận định: “Năm ngoái là một sự thụt lùi của ASEAN bởi sự chia rẽ. Nhưng năm nay, chúng ta có thể thấy ASEAN lại một lần nữa có được một lập trường chung nếu nhìn vào kết quả của hội nghị ngoại trưởng chuẩn bị cho hộiï nghị thượng đỉnh”. Các ngoại trưởng ASEAN họp tại Brunei trước đó đã đồng ý theo đuổi đối thoại với Trung Quốc về Bộ Quy tắc ứng xử ở biển Đông (COC).

Bất chấp những căng thẳng về vấn đề tranh chấp lãnh thổ, các nhà phân tích chính trị nhận định nước chủ nhà Brunei nhiều khả năng sẽ quay lại với truyền thống đồng thuận và tập trung nỗ lực vào những hiệp định kinh tế, thương mại. Báo The Wall Street Journal dẫn bản dự thảo tuyên bố chung được lưu hành trước thềm hội nghị cho biết các nhà lãnh đạo ASEAN sẽ cam kết giải quyết các tranh chấp với Trung Quốc  mà “không viện đến việc đe dọa hoặc dùng vũ lực”. Các nhà lãnh đạo sẽ yêu cầu các bộ trưởng “tiếp tục làm việc tích cực với Trung Quốc về cách thức thúc đẩy việc sớm hoàn tất COC dựa trên cơ sở đồng thuận”. Phát biểu trước thềm hội nghị, Tổng thống Philippines Benigno Aquino cho biết sẽ tiếp tục gây sức ép về vấn đề biển Đông và kêu gọi ký kết COC càng sớm càng tốt.

Liên quan đến việc tăng cường hội nhập kinh tế bên ngoài khối, bản dự thảo cho biết ASEAN vào tháng tới sẽ bắt đầu thương thảo với Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc, Ấn Độ, Úc và New Zealand về một hiệp định thương mại tự do - gọi là Hiệp định Đối tác Kinh tế Toàn diện Khu vực (RCEP) - với mục tiêu hoàn tất vào năm 2015. Nhóm này có hơn 3 tỉ dân, với tổng GDP đạt khoảng 20.000 tỉ USD, chiếm 40% thương mại toàn cầu.