ASEAN và thách thức biển Đông

Phát biểu tại phiên toàn thể Hội nghị Cấp cao ASEAN lần 27 tại Malaysia ngày 21-11, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng khẳng định một trong những thách thức an ninh nghiêm trọng nhất đối với Đông Nam Á là những diễn biến ngày càng phức tạp ở biển Đông.

Hệ lụy nghiêm trọng

Theo TTXVN, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng nhấn mạnh việc bồi đắp, tôn tạo và xây dựng quy mô lớn các đảo, đá và các hoạt động đơn phương khác trên biển Đông đang gây ra những hệ lụy nghiêm trọng, làm gia tăng căng thẳng, xói mòn lòng tin, gây quan ngại sâu sắc cho cộng đồng quốc tế, có thể dẫn đến nguy cơ quân sự hóa và xung đột trên biển, đe dọa hòa bình và ổn định khu vực.

Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng nhấn mạnh ASEAN phải tiếp tục đoàn kết, thống nhất và thực hiện một số công việc: Kịp thời bày tỏ quan ngại chung về những diễn biến phức tạp và hành động đơn phương ở biển Đông, cùng với những hệ lụy xấu và rất nguy hiểm của nó; thúc đẩy việc tuân thủ luật pháp quốc tế, nhất là các nguyên tắc giải quyết tranh chấp bằng biện pháp hòa bình, trên cơ sở luật pháp quốc tế, không sử dụng hoặc đe dọa sử dụng vũ lực, tự kiềm chế, không có hành động gây phức tạp và căng thẳng thêm tình hình.

Tổng thống Mỹ Barack Obama và Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng tại Kuala Lumpur ngày 21-11

Ảnh: REUTERS

Trước đó, phát biểu khai mạc Hội nghị Cấp cao ASEAN 27, Thủ tướng Malaysia Najib Razak cũng kêu gọi tất cả các bên kiềm chế, tránh làm leo thang căng thẳng ở biển Đông, đồng thời nhấn mạnh vấn đề này cần được giải quyết thông qua biện pháp hòa bình và phù hợp luật pháp quốc tế, trong đó có Công ước Liên Hiệp Quốc về Luật Biển 1982 (UNCLOS).  

Mạnh mẽ hơn, Tổng thống Philippines Benigno Aquino nói: “Vốn là một cộng đồng hoạt động dựa trên luật pháp, chúng tôi tin tưởng ASEAN sẽ không cho phép bất cứ nước nào dù lớn mạnh đến đâu có thể lấy toàn bộ biển Đông làm của riêng, sử dụng vũ lực hoặc đe dọa để đạt mục đích đó”. Riêng Thủ tướng Singapore Lý Hiển Long nhận định vấn đề biển Đông đang trở thành phép thử cho sự đoàn kết và hiệu quả của ASEAN.

Hãng Kyodo ngày 21-11 dẫn nguồn tin của chính phủ Indonesia cho biết nước này sẽ công khai bày tỏ phản đối những tuyên bố chủ quyền phi lý của Trung Quốc trên biển Đông tại hội nghị ở Kuala Lumpur. Theo nguồn tin, Jakarta không công nhận cái gọi là “đường 9 đoạn” của Bắc Kinh vì nó “không có cơ sở pháp lý”.

Cùng ngày, tại cuộc gặp các nhà lãnh đạo ASEAN, Tổng thống Mỹ Barack Obama cho biết Washington đang hợp tác cùng các quốc gia Đông Nam Á nhằm bảo đảm an ninh và tự do hàng hải, đồng thời kêu gọi chấm dứt hành động xây đảo nhân tạo và quân sự hóa ở biển Đông. Trả lời phỏng vấn báo The Star, Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe mô tả tình hình an ninh trong khu vực hiện cực kỳ “nguy hiểm” sau động thái đơn phương thay đổi hiện trạng trên biển Đông.

Chống “hệ tư tưởng lầm lạc”

Ngoài biển Đông, chủ nghĩa khủng bố là vấn đề nổi bật khác trong chương trình nghị sự giữa lúc có thông tin nhóm Nhà nước Hồi giáo (IS) và Abu Sayyaf của Philippines đã cử 10 tên đánh bom tự sát đến Kuala Lumpur. Thông tin này khiến nước chủ nhà tăng cường các biện pháp an ninh để bảo vệ hội nghị, trong đó có việc triển khai hơn 4.500 binh sĩ tại thủ đô.

Thủ tướng Malaysia kêu gọi cộng đồng ASEAN và thế giới tham gia cuộc chiến chống khủng bố toàn cầu theo sau vụ tấn công liên hoàn ở thủ đô Paris - Pháp hôm 13-11 mà IS đã nhận trách nhiệm. Tuy nhiên, theo ông Najib, chỉ giải pháp quân sự sẽ không đủ để tiêu diệt những kẻ muốn gây chiến. Các tín đồ Hồi giáo ôn hòa cần vạch trần chủ nghĩa cực đoan là vi phạm các nguyên tắc Hồi giáo, trong khi phần còn lại của thế giới cần nỗ lực tìm giải pháp đối phó với điều mà ông gọi là “hệ tư tưởng lầm lạc”.

Cũng với lập trường cứng rắn, Tổng thống Obama nhấn mạnh Washington sẽ tiếp tục nhổ tận gốc những mạng lưới khủng bố, không cho phép những kẻ giết người có nơi trú ẩn an toàn. Trong khi đó, Thủ tướng Lý Hiển Long nêu giải pháp chia sẻ thông tin giữa các cơ quan an ninh, tình báo cũng như kinh nghiệm chống khủng bố. Còn tại Hội nghị Cấp cao ASEAN - Ấn Độ ngày 21-11, Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi tìm kiếm sự ủng hộ của các nước ASEAN nhằm thông qua Hiệp ước toàn diện về chống khủng bố quốc tế do nước này đưa ra.