Bẫy nợ ẩn của Trung Quốc

Theo ông Liu Lei, nhà nghiên cứu cấp cao tại Viện Tài chính và Phát triển quốc gia trực thuộc Học viện Khoa học xã hội Trung Quốc, chính quyền các địa phương chịu áp lực phải tăng vốn đầu tư cơ sở hạ tầng cũng như thúc đẩy tăng trưởng xuyên suốt đại dịch Covid-19. Đó là lý do khiến vay mượn ngoài ngân sách tăng 6% từ mức 13.900 tỉ nhân dân tệ trong quý III/2019. Con số này từng đạt mức cao nhất 16.600 tỉ nhân dân tệ trong năm 2016.

Nợ ẩn bao gồm nguồn vốn do các thực thể liên quan đến chính phủ huy động cho lĩnh vực hạ tầng và các dự án công cộng khác, chẳng hạn trái phiếu chính quyền địa phương (LGFV), mà không phải thống kê vào sổ sách chính thức. Chính vì vậy, Trung Quốc không có số liệu chung về nợ ẩn của các địa phương và ước tính của các tổ chức có thể có khác biệt lớn.

Theo hãng tin Bloomberg (Mỹ), tính toán của chuyên gia Liu bao gồm LGFV và tiền vay mượn của các quỹ tín thác cùng các công ty đầu tư có liên hệ với chính quyền địa phương. Con số này không tính đến các khoản cho vay của ngân hàng dành cho LGFV.

Trái phiếu địa phương thường được phát hành để lấy vốn xây dựng cơ sở hạ tầng. Trong ảnh: Một dự án xây đường hầm ở Tân Cương - Trung Quốc Ảnh: TÂN HOA XÃ

Một ước tính khác của China Chengxin International Credit Rating, công ty xếp hạng tín dụng hàng đầu Trung Quốc, cho thấy nợ ẩn nước này tính đến cuối năm 2019 vào khoảng 43.000 tỉ nhân dân tệ (6.460 tỉ USD) - tức gần bằng phân nửa quy mô nền kinh tế Trung Quốc. Khoảng 60% số nợ này do các ngân hàng nắm giữ. Chưa hết, theo tính toán của chuyên gia Liu, nợ ẩn có thể dẫn đến khoản tiền lãi trên 700 tỉ nhân dân tệ mỗi năm.

Tạp chí Nikkei (Nhật Bản) dẫn số liệu của Công ty Nghiên cứu Gavekal Research (Mỹ) cho biết chỉ riêng tháng 1 năm nay, lượng LGFV mà các địa phương ở Trung Quốc bán ra đã tăng 76% lên mức 290 tỉ nhân dân tệ (45 tỉ USD).

Một xu hướng đáng chú ý khác là từ cuối tháng 12-2020 đến nay, các tỉnh - thành Trung Quốc phát hành số trái phiếu tổng trị giá 500 tỉ nhân dân tệ với mục đích trả các khoản nợ cũ. "Xu hướng này có thể là chương trình thử nghiệm nhằm giải quyết các nguy cơ do nợ ẩn gây ra" - ông Liu Yu, chuyên gia của Công ty GF Securities (Trung Quốc), nhận định.

Nợ chính phủ chính thức của Trung Quốc tăng mạnh lên mức 45,8% GDP vào cuối năm ngoái (so với mức 38,5% năm trước đó). Tổng nợ thực sự có thể còn cao hơn nếu cộng thêm các khoản vay của các tổ chức công.

Lo sợ nợ ẩn sẽ là khủng hoảng mới cho hệ thống tài chính trị giá 50.000 tỉ USD của mình, Trung Quốc dự định cắt giảm lượng trái phiếu địa phương được phép ban hành và khống chế thâm hụt ngân sách trong năm nay. Theo Bloomberg, điều này đồng nghĩa với việc thu hẹp các biện pháp kích thích kinh tế được áp dụng trong đại dịch Covid-19. Cụ thể, hạn ngạch LGFV có thể giảm từ 3.750 tỉ nhân dân tệ năm ngoái xuống còn 3.500 tỉ nhân dân tệ (541 tỉ USD) năm nay, còn mục tiêu thâm hụt tài khóa được dự báo là giảm từ mức 3,6% GDP năm 2020 xuống còn 3% GDP.

Ngoài ra, các chuyên gia của Bloomberg dự đoán Trung Quốc sẽ không phát hành trái phiếu đặc biệt chống virus nữa. Năm ngoái, Trung Quốc bán được 1.000 tỉ nhân dân tệ trái phiếu loại này.