Bị phương Tây trừng phạt 43 năm, Iran chế tạo UAV bằng cách nào?

Theo đài Sputnik, Iran bắt đầu quan tâm đến máy bay không người lái (UAV) vào những năm 1980 trong Chiến tranh Iran - Iraq (1980-1988). Dòng UAV đầu tiên của Iran là Ababil với cơ chế hoạt động đơn giản. Cùng với UAV trinh sát được phát triển sau này, chúng được Iran sử dụng hiệu quả trên các mặt trận.

Thời hậu chiến, Tehran quyết định tập trung toàn lực vào việc phát triển và chế tạo các hệ thống máy bay không người lái.

Ngành công nghiệp hàng không Iran bao gồm một số tổ chức khoa học và kỹ thuật, nhà máy chế tạo, sửa chữa máy bay cũng như nhiều doanh nghiệp liên quan sản xuất các bộ phận UAV khác nhau. Hầu như tất cả doanh nghiệp trong ngành này, do lực lượng Vệ binh Cách mạng Hồi giáo Iran (IRGC) giám sát, đều tham gia trực tiếp hoặc gián tiếp vào việc phát triển và chế tạo UAV.

Iran sau đó bắt đầu sản xuất UAV hàng loạt. Điều này được cho là giúp bù đắp năng lực giới hạn của Không quân Iran, bao gồm cả việc không đủ khả năng chế tạo máy bay chiến đấu hoàn chỉnh do lệnh trừng phạt quốc tế. 

Máy bay không người lái Shahed 129. Ảnh: Sputnik

Iran đã đạt được tiến bộ đáng kể trong việc phát triển và chế tạo các loại UAV thuộc tất cả lớp chính, từ phương tiện trinh sát chiến thuật hạng nhẹ đến hệ thống trinh sát và tấn công hạng nặng, cả bom có ​​điều khiển và tên lửa tầm ngắn đến các loại vũ khí sát thương và đặc biệt là UAV "cảm tử" - bị cho là sử dụng ở Ukraine gần đây. 

Sự tiến bộ đó dựa trên một số nguyên tắc cơ bản: hợp tác khoa học và kỹ thuật, chủ yếu với Trung Quốc; sử dụng các công nghệ và thành phần để sản xuất riêng; thu thập các mẫu UAV của Mỹ và Israel để nghiên cứu sâu và thiết kế ngược. 

Vì vậy, dù hứng chịu lệnh trừng phạt từ Mỹ và phương Tây suốt 43 năm qua nhưng Iran vẫn tự chủ trong việc phát triển và chế tạo UAV, thậm chí còn đạt được những bước tiến đáng kể.

Cho đến nay, Iran đã sản xuất khoảng 40 mẫu máy bay không người lái khác nhau. Các dòng UAV chính của Iran là Ababil, Kaman, Kian, Mohajer và Shahed. Theo các chuyên gia, những máy bay không người lái hiệu quả và mạnh nhất của Iran bao gồm các dòng Shahed, Mohajer, Kaman và Kian.

Trong đó, Shahed 129 được coi là một trong những UAV có năng lực nhất trong kho vũ khí của Iran. Nhìn bề ngoài, nó rất giống với RQ-1/MQ-1 Predator của Mỹ. UAV này thực hiện chuyến bay đầu tiên vào mùa xuân năm 2012.

Một dòng khác, Shahed 136, là UAV "cảm tử" hiệu quả nhất của Iran, được giới thiệu lần đầu tiên vào năm 2020. Ukraine cáo buộc Nga đang sử dụng UAV này để tấn công cơ sở hạ tầng năng lượng của mình. 

UAV "cảm tử" Shahed 136. Ảnh: Sputnik