Trong chiến dịch tranh cử tổng thống Mỹ năm 2016, ứng cử viên Hillary Clinton thuộc Đảng Dân chủ đã có lần nhận định: “Bất chấp những nỗ lực hết sức mình và những hy vọng cao nhất của chúng ta, cuộc đấu tranh lâu dài của nước Mỹ với chủ nghĩa phân biệt chủng tộc vẫn chưa kết thúc”.
Cuộc cách mạng tiềm tàng
Mỗi năm, ở Mỹ xảy ra hơn 1.000 vụ cảnh sát nổ súng gây thương vong mà nạn nhân là những người da đen. Đặc biệt, vụ cảnh sát bắn chết thiếu niên Michael Brown ở Missouri năm 2014 làm dấy lên các cuộc phản đối trên khắp nước Mỹ và là mồi lửa cho phong trào “Tính mạng người da đen quan trọng” bùng nổ.
Lịch sử của người Mỹ gốc Phi là một lịch sử đấu tranh. Sau hơn 300 năm chống lại hệ thống chiếm hữu nô lệ ngột ngạt và tàn bạo được chính người nô lệ khởi xướng, chế độ nô lệ đã bị lật đổ và cuộc đấu tranh thành công. Từ cuộc đấu tranh chống chế độ nô lệ trước đây đến cuộc đấu tranh chống chủ nghĩa phân biệt chủng tộc và vì dân chủ hiện tại, người Mỹ gốc Phi luôn đóng vai trò chiến lược. Ngoài ra, theo website People’s World, cuộc chiến chống phân biệt chủng tộc và vì bình đẳng luôn tiềm tàng sức mạnh của một cuộc cách mạng to lớn.
Báo Huffington Post tường thuật vào cuối năm 2015, phong trào phản đối dữ dội đã xảy ra ở các trường đại học khắp nước Mỹ. Việc sinh viên đứng lên đấu tranh chống lại các vụ phân biệt chủng tộc tại 2 trường ĐH Missouri và Yale trở thành lời nhắc nhở dư luận nước Mỹ rằng chủ nghĩa phân biệt chủng tộc vẫn tồn tại và lan tràn, nếu không đấu tranh sẽ chẳng thu lượm được gì.
Khi đó, hơn 1.000 sinh viên Trường ĐH Yale đã xuống đường tuần hành. Còn ở Trường ĐH Missouri, sinh viên da đen Jonathan Butler tuyệt thực suốt 7 ngày để chống lại chủ nghĩa phân biệt chủng tộc. Cộng với cuộc đình công của đội bóng bầu dục, Missouri có nguy cơ bị phạt ít nhất 1 triệu USD, cuối cùng thì chủ tịch hệ thống trường này là Tim Wolfe phải từ chức. Dù vậy, ông Wolfe tuyên bố nhà trường còn lâu mới thay đổi, bất chấp những hành động dũng cảm của sinh viên. Như thế, cuộc đấu tranh của sinh viên vẫn chưa thể đi đến đoạn kết.
Quan điểm khác xa
Trung tâm Nghiên cứu Pew cho biết quan điểm về phân biệt chủng tộc ở người Mỹ da đen và da trắng khác xa nhau. Theo đó, 88% người Mỹ da đen được hỏi cho rằng đất nước của họ phải thay đổi nhận thức về chủng tộc, trong khi chỉ 55% người Mỹ da trắng có cùng suy nghĩ.
Theo đài BBC, hầu hết người Mỹ da đen đều cho rằng họ bị đối xử không công bằng và không cảm nhận được nước Mỹ có sự bình đẳng về chủng tộc. “Người da đen có suy nghĩ họ bị đối xử không công bằng ở mọi lĩnh vực của cuộc sống, từ đương đầu với cảnh sát đến đăng ký vay nợ hay thế chấp. Thậm chí, với nhiều người da đen, sự bình đẳng về chủng tộc vẫn còn là một mục đích xa vời” - các nhà nghiên cứu Pew nhấn mạnh.
Từ khi đặt chân lên đất Mỹ cách đây nhiều thế kỷ, người da đen và tổ tiên châu Phi của họ chưa bao giờ được đối xử bình đẳng thật sự. Qua nhiều thế hệ - ngay cả khi một số cá nhân được ngưỡng mộ và chấp nhận - cộng đồng người da đen vẫn không được cấu trúc quyền lực của người da trắng đối xử bình đẳng.
Theo website PBS Newshour, trong vòng 30 năm nữa, người da màu sẽ chiếm đa số ở Mỹ. Thế nhưng, điều đó có ý nghĩa gì, đặc biệt là đối với cộng đồng da đen? Cấu trúc quyền lực vẫn do người da trắng giữ quyền kiểm soát và những trở ngại ngáng đường người da màu nói chung, người da đen nói riêng đã tạo ra ưu thế cho những người nắm quyền lực mà họ không dễ dàng từ bỏ.
Bà Janaye Ingram, giám đốc một tổ chức quyền dân sự, cho rằng phân biệt chủng tộc và thành kiến vẫn bao phủ người Mỹ da đen. Luật pháp được tạo ra ở các bang trên khắp nước Mỹ thường gây khó khăn cho người da đen leo lên các vai trò quyền lực hoặc tránh tình trạng nặng nề hiện tại. Từ đó, ước mong đạt được sự ngang bằng về kinh tế hoặc chủng tộc với người da trắng vẫn là niềm hy vọng xa vời đối với người Mỹ da đen.
Trong khi đó, dữ liệu thăm dò dư luận gần đây cho thấy giới trẻ da trắng sinh từ năm 1980 về sau tin rằng người da trắng làm việc siêng năng hơn và thông minh hơn người Mỹ gốc Phi với tỉ lệ gần giống như cha mẹ họ (61% so với 64%). Nghịch lý là ở chỗ, thái độ tiêu cực về chủng tộc vẫn tồn tại ở giới trẻ da trắng dù họ chính là những người đã đóng vai trò chủ chốt trong việc bầu ông Barack Obama làm tổng thống. Thế nhưng, chấp nhận những người Mỹ da đen có tài năng xuất chúng không phải là sự khẳng định chính xác thái độ về chủng tộc của toàn dân nói chung.
Liên quan đến vấn đề này, kênh Al Jazeera nhận định: Một trong những câu chuyện hoang đường lâu đời nhất về chủng tộc ở Mỹ là giới hạn về màu da sẽ dần dần phai nhạt cùng với thế hệ già. Tuy nhiên, trong một cuộc nghiên cứu gần đây, các nhà tâm lý học Sarah Gaither, Leigh S. Wilton và Danielle M. Young lưu ý: “Cử tri da trắng lẫn da đen đều nhận thức được rằng việc bầu ông Obama năm 2012 là dấu hiệu của sự tiến bộ về chủng tộc đã tăng lên”.
Tổng thống Obama cũng từng bị kỳ thị
Sau khi những cuộc biểu tình nổ ra khắp nước Mỹ chống lại các hành động phân biệt chủng tộc đối với người da đen giữa tháng 7-2016, Tổng thống Barack Obama kể với đài ABC News rằng ông đã từng trải qua cảm giác bị kỳ thị ở Hawaii lúc mới lên 10 tuổi. Hôm ấy, khi Obama bước vào thang máy để lên căn hộ của ông bà mình thì một phụ nữ da trắng đứng trong đó bỏ ra ngoài.
Tổng thống Obama còn cho biết khi lớn lên, ông nhận thấy những cánh cửa nhà xung quanh đóng lại khi ông bước qua đường. Ông quả quyết nhiều người da đen ở Mỹ cũng có những trải nghiệm như thế.
(*) Xem Báo Người Lao Động từ số ra ngày 12-9
và quét mã QR
Bình luận (0)