Đất dữ Trùng Khánh

Trong cuộc cải tổ lãnh đạo đảng ở một số địa phương Trung Quốc vừa diễn ra, có một thay đổi thu hút sự quan tâm đặc biệt của dư luận trong và ngoài nước.

Hơn 5 năm, 4 bí thư

Vào cuối tuần qua, ông Tôn Chính Tài không còn là bí thư Thành ủy Trùng Khánh mà được thay bởi ông Trần Mẫn Nhĩ, Bí thư Tỉnh ủy Quý Châu và là một người thân tín của Chủ tịch Tập Cận Bình. Không có lý do nào được đưa ra cho động thái bất ngờ này, cũng như thông tin ông Tôn sẽ làm gì tiếp theo.

Ở tuổi 53, ông Tôn hiện là ủy viên Bộ Chính trị trẻ tuổi nhất và được xem là ngôi sao đang lên trong chính trường Trung Quốc. Trước khi gặp chuyện, ông Tôn được xem là ứng viên sáng giá cho một vị trí trong Ban Thường vụ Bộ Chính trị tại Đại hội Đảng lần thứ 19 dự kiến diễn ra vào cuối năm nay.

Vì thế, diễn biến nói trên báo hiệu sự nghiệp chính trị của ông Tôn khó thăng tiến thêm, nhất là sau khi tờ South China Morning Post dẫn một số nguồn tin cho biết ông Tôn đang bị điều tra về "vi phạm kỷ luật đảng" và bị người của Ủy ban Kiểm tra Kỷ luật trung ương Trung Quốc (CCDI) đưa đi.

Nếu Bắc Kinh chính thức xác nhận thông tin trên, ông Tôn sẽ trở thành ủy viên Bộ Chính trị đương nhiệm đầu tiên bị điều tra kể từ vụ ông Bạc Hy Lai vào năm 2012. Điều trùng hợp là ông Bạc Hy Lai cũng vướng vào vòng lao lý khi đang là bí thư Trùng Khánh. Khi đó, nhân vật này được đánh giá là ứng viên sáng giá cho thế hệ lãnh đạo tiếp theo của Trung Quốc nhưng giờ đây đang phải thi hành án tù chung thân vì tội tham nhũng và lạm quyền.

Ông Tôn Chính Tài và ông Trần Mẫn Nhĩ Ảnh: BLOOMBERG - REUTERS

Giáo sư khoa học chính trị Zhang Jian tại Trường ĐH Peking nhận định vụ việc này một lần nữa biến Trùng Khánh, một trong 4 thành phố lớn nhất Trung Quốc, thành tâm điểm chú ý dù ảnh hưởng của ông Tôn tại địa phương này không thể bằng ông Bạc khi xưa.

Tính luôn ông Trần, Trùng Khánh đã có đến 4 bí thư trong hơn 5 năm qua. Trước đó, vào tháng 3-2012, ông Trương Đức Giang tiếp nhận chức bí thư Trùng Khánh thay ông Bạc. Sau Đại hội Đảng lần thứ 18 vào tháng 11-2012, vị trí này được trao cho ông Tôn khi ông Trương lên làm ủy viên trưởng Ủy ban Thường vụ Đại hội Đại biểu nhân dân toàn quốc Trung Quốc (quốc hội).

Cơ hội cho người mới

Có những dấu hiệu cho thấy số phận của ông Tôn ít nhiều liên hệ với ông Bạc. Sau chuyến thanh tra toàn diện TP Trùng Khánh hồi tháng 2 qua, CCDI ra thông báo rằng các lãnh đạo địa phương đã không "loại bỏ được hết tàn dư độc hại" có từ thời ông Bạc.

Kể từ đó, theo một số nguồn tin, ông Tôn mất dần sự hậu thuẫn từ giới lãnh đạo. Đến tháng 6, truyền thông Trung Quốc loan tin ông Hà Đỉnh, giám đốc Sở Công an Trùng Khánh, bị cách chức. Tại buổi thông báo bổ nhiệm tân bí thư Trùng Khánh Trần Mẫn Nhĩ hồi cuối tuần qua, những gì mà ông Tôn đã làm cho thành phố này trong suốt 5 năm qua không được đề cập chữ nào.

Trang Bloomberg nhận định sự việc của ông Tôn cho thấy ảnh hưởng và quyền lực của ông Tập trong vấn đề nhân sự tại đại hội đảng sắp tới. Một số nhà phân tích đánh giá việc ông Tôn bị "loại bỏ" cho thấy ông Tập đang "hoàn toàn kiểm soát tình hình chính trị" trong nước, cũng như cung cấp manh mối về việc nhà lãnh đạo này có thể muốn ai làm người kế nhiệm mình.

Sự chú ý của dư luận giờ đây đổ dồn vào ông Hồ Xuân Hoa, Bí thư Tỉnh ủy Quảng Đông và là người thân tín của cựu Chủ tịch Hồ Cẩm Đào. "Đại hội 18 đã bầu 2 ông Tôn Chính Tài, Hồ Xuân Hoa vào Bộ Chính trị và 2 người này được xem là có thể kế nhiệm Chủ tịch Tập Cận Bình và Thủ tướng Lý Khắc Cường. Giờ đây, một phần quyết định của Đại hội 18 đã bị thay đổi. Chúng ta sẽ chờ xem phần còn lại như thế nào" - ông Joseph Fewsmith, chuyên gia về chính trị Trung Quốc tại Trường ĐH Boston (Mỹ), nhận định với trang Bloomberg.

Trước mắt, sự "ngã ngựa" của ông Tôn lại mở ra cơ hội cho ông Trần Mẫn Nhĩ, người từng làm việc dưới trướng ông Tập Cận Bình khi ông đảm nhận vị trí bí thư Tỉnh ủy Chiết Giang giai đoạn 2002-2007. Tờ South China Morning Post dẫn lời một số nhà phân tích cho rằng ông Trần, 56 tuổi, hiện có được vị thế tốt hơn để trở thành một phần ban lãnh đạo sắp tới của Trung Quốc và thậm chí trở thành ứng viên tiềm tàng kế nhiệm ông Tập Cận Bình.