Giành lại ảnh hưởng

Hai ông tiếp tục gặp nhau trong ngày 11-4, dịp trao đổi chính thức đầu tiên giữa lãnh đạo 2 nước trong hơn 5 thập kỷ qua, để bàn về nỗ lực khôi phục hoàn toàn quan hệ ngoại giao và gỡ bỏ rào cản thương mại, đi lại...

Trước thềm hội nghị, ông Obama phát biểu với các nhà lãnh đạo Nam Mỹ rằng thời kỳ Mỹ có thể tự do can dự vào khu vực đã là quá khứ. Tuyên bố này có thể không chỉ ám chỉ Cuba mà còn nhằm vào Venezuela, theo đài BBC. Tổng thống Nicolas Maduro đang cáo buộc Mỹ can thiệp, thậm chí là xúi bẩy đảo chính ở Venezuela.

Quan hệ Mỹ - Venezuela đe dọa phủ bóng hội nghị của OAS nhưng ít người chú ý 2 nước này còn chi phối một khu vực khác gần đó - vùng Caribbean. Tổng thống Barack Obama hôm 9-4 trở thành nhà lãnh đạo Mỹ đầu tiên đặt chân đến Jamaica kể từ năm 1982.

Với việc tham dự Hội nghị Cấp cao Cộng đồng Caribbean (CARICOM) ở đây, ông Obama không hề che giấu mong muốn khôi phục ảnh hưởng của Mỹ tại khu vực gần gũi về địa lý nhưng lại khá xa cách về chính trị.

“Chúng tôi đang cải thiện quan hệ với các nước Caribbean và có thể đóng vai trò quan trọng trong việc tăng cường an ninh năng lượng của khu vực này” - ông Ben Rhodes, phó cố vấn an ninh quốc gia của ông Obama, nói.

Tổng thống Mỹ Barack Obama (giữa, hàng đầu) và các nhà lãnh đạo CARICOM

tại hội nghị ở thủ đô Kingston của Jamaica hôm 9-4 Ảnh: AP

Theo giới phân tích, sự quan tâm đột ngột nói trên chủ yếu xuất phát từ việc Mỹ muốn CARICOM không còn phụ thuộc vào dầu mỏ giá rẻ mà Venezuela sử dụng để thiết lập ảnh hưởng. Thông qua chương trình Petrocaribe ra đời năm 2005, hầu hết thành viên CARICOM được trả chậm với lãi suất thấp khi mua dầu của Caracas. Theo báo The Wall Street Journal, Venezuela ước tính đã chi khoảng 50 tỉ USD cho chương trình này trong 10 năm qua.

Tuy nhiên, giá dầu xuống thấp thời gian qua khiến kinh tế Venezuela khó khăn, ảnh hưởng đến hiệu quả của chương trình. Cụ thể, các nước Caribbean đối mặt các điều khoản hợp đồng nghiêm ngặt hơn trong lúc nguồn cung cũng ít đi. Một báo cáo mới của Ngân hàng Barclays Plc (Anh) cho biết công ty dầu khí nhà nước Venezuela PDVSA đã giảm đến 50% lượng dầu bán cho các thành viên Petrocaribe kể từ năm 2012.

Không bỏ qua cơ hội, chính quyền Obama vào năm ngoái công bố sáng kiến an ninh năng lượng Caribbean. Đến tháng 1 qua, Phó Tổng thống Mỹ Joe Biden cùng các nhà lãnh đạo Caribbean họp tại Washington để bàn việc tìm kiếm nguồn năng lượng thay thế nhằm giảm chi phí và chống biến đổi khí hậu. Tại cuộc gặp với các nhà lãnh đạo CARICOM hôm 9-4, ông Obama cam kết khoản tiền 20 triệu USD để đầu tư vào năng lượng xanh ở khu vực này.

Vẫn còn quá sớm để biết nỗ lực của Mỹ thành công đến đâu. Tuy nhiên, ngay cả khi giành lại được ảnh hưởng từ tay Venezuela thì Mỹ vẫn còn một đối thủ thậm chí còn khó chơi hơn ở Caribbean. Đó là Trung Quốc, nước đang mở rộng quan hệ đồng minh ở đây bằng cách vung tiền cho các dự án hạ tầng. “Dễ dàng nhận thấy sự hiện diện của Trung Quốc ở Caribbean thông qua chính sách ngoại giao tiền bạc” - ông Anthony Bryan, giáo sư tại Trường ĐH West Indies (có cơ sở tại 18 nước và vùng lãnh thổ nói tiếng Anh ở vùng Caribbean), nhận định với AP.

Bản thân ông Obama trong chuyến thăm Jamaica cũng nhắc nhở các nước Caribbean quan tâm nhiều hơn đến những điều kiện ràng buộc có thể có đằng sau hoạt động đầu tư của Bắc Kinh.