Mỹ - Cuba và bài toán Venezuela

Tổng thống Mỹ Barack Obama và Chủ tịch Cuba Raul Castro dự kiến có cuộc tiếp xúc trực tiếp trong lúc tham dự Hội nghị Thượng đỉnh Tổ chức các nước châu Mỹ (OAS) tại Panama trong 2 ngày 10 và 11-4.

Nếu diễn ra, đây sẽ là cột mốc lớn tiếp theo kể từ khi hai bên thông báo tiến trình bình thường hóa quan hệ vào tháng 12-2014. Hai nhà lãnh đạo này từng bắt tay tại lễ tưởng niệm cố Tổng thống Nam Phi Nelson Mandela ở TP Johannesburg hồi năm 2013. Sau đó, 2 ông cũng có những cuộc điện đàm trước khi đi đến quyết định khôi phục quan hệ ngoại giao.

Trong một bước đi có thể giúp tiến trình này diễn ra suôn sẻ hơn, một số quan chức Mỹ hôm 8-4 cho đài CNN biết Bộ Ngoại giao đã gửi đến Nhà Trắng khuyến nghị đưa Cuba ra khỏi danh sách những nước bị Washington xem là bảo trợ khủng bố. Một khi ông Obama có động thái này, Quốc hội Mỹ sẽ có 45 ngày để quyết định nên vô hiệu hóa nó hay không. Việc đưa Cuba khỏi danh sách trên cho phép Mỹ dỡ bỏ một số biện pháp trừng phạt về tài chính và chính trị nhằm vào nước này. Ngoài ra, Washington còn có thể không còn phản đối các tổ chức tài chính quốc tế hỗ trợ Cuba.

Du khách tại sân bay quốc tế Miami (Mỹ) chuẩn bị đáp chuyến bay đi Havana - CubaẢnh: AP

Ngay cả khi vượt qua trở ngại trên, 2 nước vẫn còn không ít khúc mắc, trong đó nổi lên gần đây là vấn đề Venezuela. Phó Chủ tịch Cuba Miguel Diaz-Canel hôm 8-4 tuyên bố nước này vẫn luôn ủng hộ Venezuela bất chấp nỗ lực cải thiện quan hệ với Mỹ. Theo Reuters, ông Diaz-Canel chỉ trích việc Washington vào tháng rồi quyết định gọi Caracas là mối đe dọa đến an ninh quốc gia Mỹ và áp đặt lệnh trừng phạt lên 7 quan chức Venezuela.

“Không thể nghĩ rằng trong tiến trình tái thiết lập quan hệ với Mỹ mà chúng tôi đang cố gắng đạt được, sự ủng hộ của Cuba đối với Venezuela lại bị đưa ra làm điều kiện. Nếu họ (Mỹ) tấn công Venezuela, đồng nghĩa họ đang tấn công Cuba và Cuba sẽ luôn coi việc ủng hộ Venezuela là trên hết” - Phó Chủ tịch Diaz-Canel nói với giới truyền thông tại thủ đô Havana.

Cùng ngày 8-4, Viện Hữu nghị với các dân tộc của Cuba (ICAP) đã chuyển cho Đại sứ quán Venezuela tại Havana hơn 3 triệu chữ ký của người dân nước này vào thông điệp yêu cầu ông Obama hủy bỏ sắc lệnh xem Venezuela là mối đe dọa an ninh quốc gia. Ngoài ra, tại hội nghị cấp cao OAS sắp tới, Tổng thống Venezuela Nicolas Maduro dự kiến đưa ra kiến nghị tương tự có chữ ký của 10 triệu người dân nước này. Trước thềm hội nghị, Ngoại trưởng Venezuela Delcy Rodriguez cũng hối thúc Washington thay đổi chính sách tại cuộc gặp ông Thomas Shannon, cố vấn cấp cao của Bộ Ngoại giao Mỹ, ở Caracas hôm 8-4.

Giới phân tích nhận định những tranh cãi về chính sách của Washington đối với Caracas đe dọa phủ bóng đen lên cuộc gặp có thể có giữa 2 nhà lãnh đạo Mỹ và Cuba tại hội nghị ở Panama. Chúng cũng có thể làm giảm mức độ quan tâm đối với thông điệp thương mại, kinh tế, phát triển và an ninh mà ông Obama mang đến hội nghị.

Ông Carl Meacham, Giám đốc chương trình châu Mỹ tại Trung tâm Nghiên cứu chiến lược và quốc tế ở Washington, nhận định: “Vấn đề Venezuela cho thấy Mỹ vẫn có tư tưởng gia trưởng trong cách cư xử với khu vực Mỹ Latin. Nước Mỹ sẽ nghe không ít phàn nàn từ những nước khác về chuyện trừng phạt Venezuela tại hội nghị”.