Kẽ hở tỉ đô

Hai đối thủ không đội trời chung trong cuộc đua vào Nhà Trắng - cựu Ngoại trưởng Mỹ Hillary Clinton và tỉ phú Donald Trump - bất ngờ “gặp nhau” trong mối liên hệ khó nói với bang Delaware, nơi họ đều thắng trong cuộc bầu cử sơ bộ vừa qua.

Ổ trốn thuế vô đối

Theo báo The Guardian (Anh), cả 2 đều là chủ nhân của những doanh nghiệp đăng ký ở cùng một địa chỉ tại tiểu bang khét tiếng với những thủ thuật tài chính giúp hàng chục ngàn doanh nhân né thuế hàng tỉ USD này. Đó là tòa nhà văn phòng 2 tầng Corporation Trust Centre (CTC) ở số 1209, đường North Orange thuộc TP Wilmington. Bề ngoài không có gì đáng chú ý của nó khiến chẳng ai nghĩ rằng bên trong là cả một kho bí mật. Đằng sau những cánh cửa là một trong những “bộ sưu tập” các công ty “khủng nhất” thế giới như Apple, Google, American Airlines, Coca-Cola…

Đây là địa chỉ hợp pháp của không ít hơn 285.000 công ty, nhiều hơn bất cứ “ngôi nhà chung” của doanh nghiệp nào khác trên thế giới và gấp 15 lần con số 18.000 công ty đăng ký ở tòa nhà 5 tầng Ugland House ở thiên đường thuế Cayman Islands. Tổng thống Mỹ Barack Obama từng gọi Ugland House “vừa là tòa nhà lớn nhất thế giới vừa là ổ trốn thuế vô đối”.

Số 1209, đường North Orange thuộc TP Wilmington, bang Delaware là địa chỉ của 285.000 công ty Ảnh: NEW YORK TIMES

Công ty của bà H. Clinton mang tên ZFS Holdings LLC đăng ký tại địa chỉ của CTC hồi tháng 2-2013 chỉ 8 ngày sau khi cựu đệ nhất phu nhân rời ghế ngoại trưởng Mỹ. Tờ khai thuế của bà cho thấy ZFS được dùng để quản lý thu nhập từ công việc diễn thuyết và tiền tác quyền vốn mang lại cho nữ cựu ngoại trưởng hơn 16 triệu USD trong năm 2014. Chồng bà, cựu Tổng thống Bill Clinton, cũng có một công ty (WJC LLC) ở chung địa chỉ, thành lập từ năm 2008 để gom các khoản thu từ việc tư vấn.

Tiết lộ này hẳn sẽ khiến chính trị gia đang quyết tâm trở thành nữ tổng thống đầu tiên của nước Mỹ mất mặt bởi mới đây bà còn mạnh miệng chỉ trích chiêu tuồn tiền ra nước ngoài trốn thuế của giới nhà giàu, đồng thời hứa hẹn sẽ “đóng cửa cái gọi là hệ thống thuế kín cho giới siêu giàu” sau khi bom tấn hồ sơ Panama bùng nổ.

Trong khi đó, đối thủ của bà - đại gia bất động sản bên phía Đảng Cộng hòa - lại rất phấn khích vì 378 công ty của ông đăng ký ở Delaware. “Chúng tôi có 378 công ty đăng ký ở đây nghĩa là tôi đã đổ vào đây rất nhiều tiền chứ sao. Tôi thấy chẳng có gì tội lỗi” - ông Trump nói trước các cử tri trong cuộc vận động tranh cử tại Delaware hôm 22-4.

Số công ty nhiều hơn số dân

Không chỉ hấp dẫn các đại gia, Delaware cũng là điểm hẹn của không ít đối tượng kín tiếng và mờ ám khác, trong đó có Timothy S. Durham - kẻ được mệnh danh là siêu lừa Madoff miền Trung Tây nước Mỹ. Y bị bị kết án 50 năm tù vào năm 2012 vì tội lừa 207 triệu USD từ khoảng 5.000 nạn nhân ở tuổi xế chiều. Gắn với địa chỉ này còn nhiều ông “trùm” từ Đông Âu, trong đó đã lộ diện là ông chủ hàng loạt doanh nghiệp đình đám người Serbia Stanko Subotic từng dính nhiều nghi án buôn lậu xuyên quốc gia.

Trang web của Phòng Doanh nghiệp Delaware không giấu giếm sự tự hào: “Bang có 945.000 dân nhưng có hơn 1 triệu doanh nghiệp. Hơn 50% trong tổng số các công ty cổ phần đại chúng tại Mỹ, trong đó có 64% nằm trong danh sách Fortune 500 (500 công ty lớn nhất nước Mỹ - PV) chọn Delaware làm ngôi nhà hợp pháp”.

Hốt bạc nhờ làm theo Delaware

Điều gì đã làm nên sức hút của tiểu bang này? Theo The New York Times, các doanh nghiệp tìm tới Delaware không phải với mục đích đóng thuế ít hơn bởi bang này không “câu khách” bằng miễn thuế thu nhập doanh nghiệp như những thiên đường trốn thuế khác. Cái gọi là “kẽ hở luật Delaware” mới là thứ khó cưỡng. Đó là họ không thu thuế đối với những thu nhập liên quan đến tài sản vô hình, như quyền sở hữu thương hiệu hay bằng sáng chế.

Theo Viện Chính sách Thuế và Kinh tế (Mỹ), lỗ hổng trên ở Delaware đã khiến các bang khác thất thoát khoảng 9,5 tỉ USD thuế doanh thu trong 10 năm. Theo tính toán của tổ chức phi lợi nhuận chuyên nghiên cứu về các vấn đề thuế bang và liên bang này, đăng ký kinh doanh ở Delaware, mỗi công ty sẽ giảm thuế suất thực tế so với các nơi khác từ 15%-24%, đồng thời “tiết kiệm” được 3-4 triệu USD hằng năm.

Nối gót Delaware, nhiều bang khác của Mỹ cũng mở ra “thiên đường” như Nevada, Wyoming, South Dakota. Trong đó, bang Nevada bất ngờ gây chú ý đặc biệt sau khi xuất hiện dày đặc trong vụ bê bối hồ sơ Panama rúng động thế giới vừa qua. Theo Liên đoàn Các nhà báo điều tra quốc tế (ICIJ), Công ty Mossack Fonseca (Panama) đã giúp thành lập gần 1.100 công ty tại Mỹ từ năm 2001, trong số đó Công ty Dịch vụ Doanh nghiệp M.F. Nevada Limited đã đứng ra thành lập phần lớn số doanh nghiệp nói trên (1.026 công ty) tại bang Nevada.

Bang cờ bạc lừng danh này bắt đầu nới lỏng luật doanh nghiệp năm 1991 với hy vọng trở thành một “Delaware của miền Tây” và hút các doanh nghiệp bằng mức thuế thấp và bảo mật cao. Theo tờ Las Vegas Sun, riêng trong năm 2006, Nevada thu về 87 triệu USD từ “sáng kiến” nói trên. Năm 2007, chính phủ Mỹ phát giác mất trắng hàng tỉ USD tiền thuế vì giới nhà giàu tìm nơi trú ẩn cho tiền ở nước ngoài, chủ yếu là Thụy Sĩ.

Từ đó, quốc hội Mỹ đã thông qua Đạo luật Tuân thủ thuế đối với tài khoản ở nước ngoài (FATCA) buộc các ngân hàng nước ngoài hoạt động tại Mỹ phải tiết lộ những thỏa thuận với khách hàng Mỹ. Lúc bấy giờ, trên trang web của người đứng đầu cơ quan đối ngoại bang Nevada lập tức “giật tít”: “Tại sao mở doanh nghiệp ở Nevada?”. Câu trả lời: “Báo cáo tối thiểu và bảo mật tuyệt đối. Các cổ đông không lộ tên”.

Theo bà Shruti Shah, Phó Chủ tịch các chương trình và hoạt động tại Tổ chức Minh bạch Quốc tế (TI), người Mỹ không cần tới Panama, khi việc tạo ra một công ty bình phong để che giấu tài sản “còn dễ hơn cả việc làm thẻ thư viện” ngay tại quê nhà.

Kỳ tới: Tất cả là vì tiền