Trò chuyện với các thành viên Sáng kiến Thủ lĩnh trẻ Đông Nam Á tại TP HCM vào tháng 5-2016, Tổng thống Mỹ Barack Obama thừa nhận nhiều người nhìn vào cuộc bầu cử tổng thống Mỹ hiện nay sẽ không khỏi cảm thấy điên rồ. Song ông chủ Nhà Trắng tin tưởng kết quả cuối cùng đều tốt đẹp bởi người dân Mỹ sẽ lựa chọn đúng đắn nhất.
Tòa án Tối cao Mỹ phải phân xử
Theo đài CNN, trong lịch sử bầu cử tổng thống Mỹ, cho tới nay chưa có cuộc đua nào điên rồ và gây tranh cãi như giữa hai ứng viên Al Gore và George W. Bush năm 2000.
Hai ứng viên tổng thống Mỹ năm 2000 George W. Bush (phải) và Al Gore (trái) trong một cuộc tranh luận trên truyền hình Ảnh: NEW YORK TIMES
Vào đêm bầu cử 7-11-2000, các mạng lưới truyền hình Mỹ nhanh nhảu tuyên bố ứng viên Bush thắng cử tại bang Florida. Điều này dẫn tới sự thua cuộc của đối thủ vốn là phó tổng thống Mỹ dưới thời ông Bill Clinton. Đúng như truyền thống, nếu không có phiếu Cử tri đoàn hay còn gọi là đại cử tri của bang miền Nam đồng nghĩa với cuộc đua đã khép lại. Dù rằng ứng viên Đảng Dân chủ Al Gore giành được số phiếu phổ thông nhiều hơn gần 544.000 phiếu so với ông Bush.
Các mạng lưới truyền hình này sau đó nhận ra bị hố nên vội vàng đính chính rằng kết quả quá sít sao để có thể tuyên bố như trên và ứng viên Gore xí xóa lời thừa nhận thất cử. Tất nhiên, việc thừa nhận thua cuộc của một ứng viên tổng thống không phải chịu ràng buộc pháp lý hay mang ý nghĩa ủy quyền nhưng cũng không phải lời nói chơi trước toàn thể công dân Mỹ cũng như cộng đồng quốc tế.
Kết quả phiếu bầu ở Florida sít sao tới mức sửng sốt, chỉ có 537 phiếu - tức tỉ lệ cách biệt chỉ là 0,009%. Luật bầu cử bang Florida bắt buộc phải kiểm phiếu lại. Bà Katherine Harris, Trưởng Ban Tổ chức bầu cử của bang Florida, lập tức quyết định tiến hành theo luật và lần này đếm phiếu bằng tay. Tuy nhiên, những cuộc tranh cãi nảy lửa chưa từng thấy nổ ra khiến vấn đề được đẩy lên tận Tòa án Tối cao Mỹ.
Cựu phó tổng thống thua đau
Xuất hiện nhiều nghi vấn với hàng loạt lá phiếu trong hơn 6 triệu phiếu bầu ở bang Florida. Tai tiếng nhất là bê bối những phiếu đục lỗ “lấp lửng” gây ra hậu quả tai hại, thậm chí khiến hình thức bỏ phiếu này về sau bị “cạch mặt” ở hầu hết bang trên toàn nước Mỹ.
Với hình thức bỏ phiếu này, cử tri sử dụng máy, đục một lỗ trên phiếu, bên cạnh tên của ứng cử viên họ chọn. Song vấn đề ở đây là xuất hiện những lá phiếu có lỗ nhưng không tròn hình, dẫn đến hệ thống máy khó kiểm đếm chính xác. Đặc biệt ở quận Palm Beach của bang Florida, nhiều cử tri lớn tuổi ở khu vực vốn có truyền thống bầu cho ứng viên của Đảng Dân chủ phàn nàn rằng cách thiết kế phiếu bướm ghi tên cả hai phía và phần đục lỗ nằm ở giữa cực kỳ rối rắm và gây hiểu nhầm. Bởi cử tri có thể đục 1 lỗ duy nhất ở giữa nhưng lại có thể ứng với 2 cái tên ở 2 phía dẫn tới máy kiểm phiếu đục lỗ “vô tình” sẽ liệt nó vào phiếu không hợp lệ.
Một bất thường khác là hơn 54.000 người dân Florida, trong đó có trên phân nửa người da màu, bị xem như mất quyền bầu cử vì đang phạm pháp trong khi thực ra phần lớn số này hoàn toàn có quyền bỏ phiếu theo luật của bang. Một số nghị sĩ Đảng Dân chủ tỏ ra nghi ngờ về độ tin cậy của hệ thống bầu cử ở Florida. Trong khi đó, Tạp chí New York chỉ ra rằng Thống đốc bang Florida lúc bấy giờ là ông Jeb Bush - vô tình lại là em trai của ứng viên tống thống Đảng Cộng hòa, đã dùng thủ thuật để loại nhiều cử tri thiểu số hợp lệ. Ngoài ra, một số lượng lớn những phiếu bầu tưởng như bầu quá 1 người đã không được chấp nhận. Đó là những phiếu mà cử tri vừa viết tên lựa chọn của mình lại vừa đánh dấu chọn một cái tên trên phiếu bầu. Lựa chọn của những cử tri trong trường hợp này dường như rất rõ ràng nhưng lá phiếu của họ vẫn không được tính.
Tờ St. Petersburg Times năm 2001 đưa tin với những phiếu bầu đó, lẽ ra phần thắng đã thuộc về ông Gore. Hẳn là câu chuyện sẽ sáng tỏ sau khi kiểm phiếu lại nhưng trong khi việc này mới được tiến hành được vài bữa thì vào tháng 12-2000, Tòa án Tối cao Mỹ ra phán quyết việc kiểm phiếu lại là bất hợp hiến vì như thế sẽ không thể có kết quả trước ngày 12-12, hạn chót để công bố kết quả chính thức của cuộc bầu cử. Tòa cũng quyết định giữ nguyên kết quả ban đầu, tức ông Bush trở thành tổng thống thứ 43 của nước Mỹ.
Kỳ tới: Ứng viên đặc biệt
Một tuần bỏ phiếu 35 lần
Trong lịch sử nước Mỹ, kết quả cuộc bầu cử tổng thống năm 1800 giữa hai ứng viên Thomas Jefferson (liên Đảng Dân chủ - Cộng hòa) và John Adams (Đảng Liên bang) được cho là không kém phần kỳ lạ, đến nỗi phải sửa đổi cả Hiến pháp.
Hiến pháp Mỹ lúc bấy giờ cho phép mỗi thành viên cử tri đoàn từng bang có 2 phiếu bầu không phân biệt giữa tổng thống và phó tổng thống. Ai giành nhiều phiếu hơn sẽ là tổng thống, người về nhì sẽ giữ vị trí phó tổng thống. Và cuộc bầu cử tìm kiếm chủ nhân thứ 3 của Nhà Trắng đã rơi vào một tình thế chưa từng có khi ông Jefferson và người ông lựa chọn làm cấp phó là Aaron Burr đều giành được 73 phiếu bầu còn ông Adams được 65 phiếu.
Hạ viện phải vào cuộc để gỡ bí. Lúc bấy giờ, ông Alexander Hamilton, Bộ trưởng Tài chính đầu tiên của nước Mỹ đồng thời là người sáng lập Đảng Liên bang, đứng đầu một chiến dịch thuyết phục những thành viên trong đảng này ủng hộ để ứng viên Jefferson đắc cử tổng thống. Hạ viện Mỹ không dễ dàng thông qua quyết định đó. Họ phải tiến hành 35 cuộc bỏ phiếu trong suốt 1 tuần trước khi bỏ phiếu lần chót để xác định người chiến thắng là Jefferson và ứng viên Burr là phó tổng thống vào ngày 7-2-1801.
Kịch tính kéo dài này là tiền đề cho sự ra đời điều luật sửa đổi thứ 12 của Hiến pháp Mỹ, quy định rằng Cử tri đoàn bầu tổng thống và phó tổng thống riêng rẽ, để loại bỏ những rắc rối như trường hợp trên. Theo CNN, rắc rối của cuộc bầu cử trên chưa chấm dứt sau phán quyết cuối cùng của hạ viện. Sự hận thù giữa ông Burr và chính trị gia quyền lực Hamilton vẫn tiếp diễn hơn 3 năm sau đó cho tới khi vị phó tổng thống kết thúc cuộc đời của ông Hamilton trong một cuộc đấu súng.
và quét mã QR
Bình luận (0)