Chân dung Omar Mir Seddique Mateen, 29 tuổi, kẻ gây ra vụ xả súng gây chết chóc nhất lịch sử Mỹ hôm 12-6, dần hé lộ với những thông tin khiến dư luận thêm lo ngại về mối đe dọa đến từ khủng bố “cây nhà lá vườn”.
Bạo lực, tâm thần bất ổn
Cô Sitora Yusufiy, vợ cũ của Mateen, nói y có khuynh hướng bạo lực, cảm xúc và tâm thần bất ổn nhưng vẫn muốn làm cảnh sát. Họ kết hôn năm 2009 nhưng chỉ sống chung 4 tháng trước khi Yusufiy được người thân “giải cứu” sau khi họ biết Mateen thường xuyên đánh đập vợ và “bộc lộ sự căm ghét mọi thứ” trong những lần nổi giận.
Dù vậy, dường như Mateen đã che giấu được tính khí này trong 9 năm làm việc cho Công ty An ninh toàn cầu G4S (Anh) tại bang Florida. Theo công ty, tên này đã vượt qua cả 2 lần kiểm tra lý lịch năm 2007 và 2013. Ngay đến Cục Điều tra Liên bang Mỹ (FBI) cũng để “sổng” Mateen dù từng thẩm vấn hắn vào năm 2013 do có những lời lẽ bị xem là ủng hộ các nhóm cực đoan. Đến năm 2014, Mateen lại bị FBI “hỏi thăm” về mối liên hệ với Moner Mohammad Abu-Salha, một công dân Mỹ từng sống tại bang Florida trước khi trở thành kẻ đánh bom tự sát ở Syria năm đó.
Trang Bloomberg nhận định việc không ngăn chặn được Mateen ngay từ đầu đã phơi bày lỗ hổng không nhỏ trong cuộc chiến chống khủng bố của Mỹ. Ngay cả khi một nghi can khủng bố tiềm tàng như Mateen lọt vào tầm ngắm của lực lượng thực thi pháp luật Mỹ, họ vẫn có thể không có đủ bằng chứng, nguồn lực hoặc sự điều phối để tiếp tục cuộc điều tra. “Đối tượng tình nghi quá nhiều còn nguồn lực của FBI lại hạn chế nên họ không thể theo dõi mọi người cùng lúc” - ông Shawn Henry, cựu trợ lý giám đốc FBI, nhận định. Hạ nghị sĩ Peter King của Đảng Cộng hòa cho rằng một trong những vấn đề cần tìm hiểu là liệu FBI có chia sẻ thông tin về Mateen với cảnh sát địa phương để họ chú ý tên này hay không.
IS ăn theo?
Một lỗ hổng khác đến từ sự tiết lộ hung thủ vào tuần rồi đã mua 2 khẩu súng một cách hợp pháp để sử dụng trong vụ thảm sát bất chấp việc bị lực lượng thực thi pháp luật để mắt đến trong vài năm qua. Điều này có nghĩa là y đã vượt qua cuộc kiểm tra lý lịch cần thiết bên cạnh việc không bị cấm mua súng do không có tiền án tiền sự. Vì thế, vụ xả súng mới nhất này chắc chắn khơi dậy cuộc tranh luận về chuyện sở hữu súng và vấn đề an ninh nội địa trong những ngày tới dù không có nhiều hy vọng về những thay đổi mạnh mẽ.
Trước mắt, nhà chức trách đang tập trung điều tra động cơ của Mateen trong vụ xả súng giết chết 50 người (bao gồm nghi phạm) và làm 53 người bị thương bên trong hộp đêm Pulse dành cho người đồng tính ở trung tâm TP Orlando, bang Florida rạng sáng 12-6 (giờ địa phương). Theo giới chức FBI, tên này đã gọi điện đến tổng đài 911 để tuyên thệ trung thành với tổ chức Nhà nước Hồi giáo (IS) tự xưng trước khi ra tay. IS sau đó cũng lên tiếng nhận trách nhiệm và nói Mateen là một tay súng của chúng. Dù vậy, nhà chức trách Mỹ nhấn mạnh vẫn chưa có bằng chứng cho thấy nghi phạm có liên hệ với IS. Một số nhà phân tích cho rằng vụ xả súng mang dấu ấn của một vụ tấn công kiểu “sói đơn độc” hơn là chiến dịch do IS đứng đằng sau.
Một giả thuyết nữa là hung thủ căm ghét người đồng tính, nhất là sau khi ông Seddique Mateen, cha hung thủ, nhắc lại chuyện con mình nổi giận khi thấy 2 người đàn ông hôn nhau cách đây vài tháng. Ngoài ra, ông khẳng định Mateen “con” không bị cực đoan hóa nhưng tờ The Washington Post tiết lộ chính Mateen “bố” lại ủng hộ nhóm Taliban ở Afghanistan.
Khó kiểm soát súng
Một lần nữa tranh cãi về chuyện sở hữu súng lại bùng lên ở Mỹ. Trong vụ thảm sát đẫm máu ở hộp đêm Pulse tại Orlando, nghi phạm Omar Mateen sử dụng súng trường tấn công AR-15 và một súng ngắn Glock. Theo Reuters, AR-15 được cải tiến từ khẩu súng trường M-16 của quân đội Mỹ. Nhiều người cho rằng dân thường không nên được phép sở hữu “loại vũ khí chiến tranh” như AR-15.
Hiệp hội Thể thao bắn súng quốc gia Mỹ (NSSF) ước tính dân Mỹ sở hữu khoảng 5-10 triệu khẩu AR-15, khá khiêm tốn so với 300 triệu vũ khí được sử dụng tại nước này. Theo tạp chí Mother Jones, dù súng trường tấn công chỉ dính líu tới một phần nhỏ trong số 30.000 trường hợp tử vong do súng đạn mỗi năm ở Mỹ nhưng chúng lại được sử dụng trong ít nhất 10 vụ xả súng hàng loạt kể từ năm 2011. Có 2 vụ như vậy xảy ra trong năm 2012. Đó là vụ Adam Lanza, 20 tuổi, bắn chết mẹ đẻ tại nhà riêng ở Newtorn, bang Connecticut rồi lái xe tới Trường Tiểu học Sandy Hook bắn chết 26 người nữa, bao gồm 20 trẻ em và vụ James Holmes hạ sát 12 người ở một rạp chiếu phim tại bang Colorado.
Đáng chú ý, ít nhất 8 tay súng gây ra những vụ này có tiền án hoặc vấn đề về sức khỏe tinh thần. Dù vậy, báo The New York Times (Mỹ) chỉ ra chúng vẫn được mua súng một cách hợp pháp, kể cả nghi phạm Mateen trong vụ mới nhất.
Trong cuộc thảm sát 14 người ở TP San Bernardino, bang California vào tháng 12-2015, 2 khẩu súng trường cùng 2 khẩu súng lục mà cặp vợ chồng Tashfeen Malik và Syed Farook sử dụng cũng được mua hợp pháp từ năm 2007 tới 2012 dù từng gặp vấn đề với pháp luật.
Vào tháng 6-2015, Dylann Roof, 21 tuổi, bắn chết 9 người trong nhà thờ ở Charleston, bang Nam Carolina bằng khẩu Glock mua hợp pháp, bất chấp việc hắn từng phạm tội sở hữu ma túy. Trường hợp có vấn đề thần kinh vẫn mua súng dễ dàng chính là Aaron Alexis, 34 tuổi. Hắn bắn hạ 12 người tại một cơ sở của Hải quân Mỹ ở Washington vào tháng 9-2013.
Xuân Mai
và quét mã QR
Bình luận (0)