Mối quan hệ với Bin Laden

Tháng 5 vừa qua, Tổng thống Nigeria Goodluck Jonathan nhận định Boko Haram là một tổ chức hoạt động của Al-Qaeda. Một số nhà phân tích thông tin tình báo cho rằng trùm khủng bố Osama Bin Laden đã cung cấp mọi thứ cho tổ chức Boko Haram, từ nguồn tiền để khởi sự đến đường hướng chiến lược hoạt động.

Quan hệ hời hợt hay sâu sắc?

Tháng 4-2014, Tổ chức Khủng hoảng quốc tế (ICG) đã công bố báo cáo về Boko Haram. Theo đó, Mohammed Yusuf, nhân vật sáng lập và là thủ lĩnh trước đây của Boko Haram, đã nhận được khoản tiền từ Mohammed Ali, một đồ đệ của Osama Bin Laden, vào năm 2002.

Bản báo cáo của ICG cho biết cụ thể rằng cùng đi với Bin Laden đến Afghanistan, Ali được trao 3 triệu USD và y đã gửi đến miền Bắc Nigeria để tài trợ cho một loạt tổ chức thánh chiến nhằm giúp truyền bá hệ tư tưởng Al-Qaeda.

Boko Haram có quan hệ với Al-Qaeda và các đồng minh của tổ chức này.

Ảnh: PRESSTV

Trong khi đó, kênh Al Jazeera quả quyết Yusuf đã nhận toàn bộ số tiền trị giá 3 triệu USD này. Nói cách khác, Bin Laden đã cung cấp cho Boko Haram một số tiền để khởi sự hoạt động. Sau đó, Ali tham gia phong trào nổi dậy Hồi giáo ở Nigeria nhưng cuối cùng đã bị thủ tiêu. Năm 2007, các tay súng Boko Haram đã hạ sát một gã đàn ông mà họ đoan chắc là kẻ đồng lõa trong vụ sát hại Ali.

Một số nhân viên tình báo Mỹ khẳng định Boko Haram chỉ có mối liên hệ hời hợt với đồng minh của Al-Qaeda ở Bắc Phi, đồng thời các bản tường trình về việc Bin Laden ủng hộ tổ chức khủng bố ở Nigeria này là không chính xác. Thế nhưng, nhiều nhà phân tích tin rằng mối quan hệ giữa Boko Haram và lãnh đạo Al-Qaeda sâu sắc hơn nhiều và không chỉ dừng lại ở số tiền khởi sự.

Mối quan tâm của Bin Laden dành cho Boko Haram dường như vẫn không kết thúc sau khi Yusuf bị lực lượng an ninh Nigeria hành quyết năm 2009. Ngoài ra, một quan chức Mỹ cao cấp nói với báo The Daily Beast: “Có nhiều kênh liên hệ giữa Bin Laden và lãnh đạo Boko Haram. Thỉnh thoảng y đã đưa ra một số hướng dẫn về chiến lược cho tổ chức này”.

Vấn đề đang gây tranh cãi là các tài liệu bí mật phát hiện tại dinh thự Abbottabad của Osama Bin Laden ở Pakistan năm 2011. Theo 2 quan chức tình báo cao cấp Mỹ, số tài liệu này bao gồm thư từ trao đổi qua lại giữa các thủ lĩnh Boko Haram và dàn lãnh đạo trung ương của Al-Qaeda, trong đó có Bin Laden.

Các tài liệu này còn tiết lộ cuộc đối thoại giữa Boko Haram và các thủ lĩnh Al-Qaeda, kể cả Bin Laden. Tuy nhiên, một số giới chức tình báo Mỹ khác nhấn mạnh các tài liệu này chỉ bao gồm những lá thư mà Boko Haram gửi cho Bin Laden bởi trùm khủng bố chưa bao giờ gửi thư phúc đáp.

Chi nhánh của Al-Qaeda

Ông E.J Hogendoorn, Phó Giám đốc chương trình giúp đỡ châu Phi của ICG và là tác giả bản báo cáo nêu trên, cho biết thông tin về số tiền khởi sự của Ali và Bin Laden đã được tiết lộ trong cuộc phỏng vấn của một nhà nghiên cứu Nigeria với một thành viên Boko Haram - kẻ biết rất rõ lai lịch của tổ chức này.

Theo ông Hogendoorn, chuyện về số tiền khởi sự mà Bin Laden dành cho Boko Haram là đáng tin, căn cứ vào các tuyên bố công khai của trùm khủng bố vào thời điểm đó liên quan đến Nigeria và sự ủng hộ đối với những người Hồi giáo khác khi y ở Sudan. Năm 2002, Bin Laden còn tung ra băng ghi âm kêu gọi người Hồi giáo Nigeria đứng lên chống lại nhà nước này.

Ông Thomas Joscelyn, thành viên cấp cao Quỹ Phòng thủ dân chủ, nhận định: “Việc công bố các tài liệu của Bin Laden cho thấy mối quan hệ giữa thủ lĩnh Al-Qaeda và Boko Haram sẽ giúp chúng ta hiểu rõ hơn mối quan hệ giữa 2 bên. Tuy nhiên, ngay cả khi không có các tài liệu đó, vẫn còn nhiều chứng cứ xác định Boko Haram gắn bó với mạng lưới khủng bố quốc tế Al-Qaeda”.

Theo ông Joscelyn, Bộ Ngoại giao Mỹ treo thưởng 7 triệu USD cho người cung cấp thông tin về thủ lĩnh Boko Haram Abubakar Shekau vào năm 2013 là một bằng chứng cho thấy người Mỹ e ngại mối quan hệ giữa Boko Haram và các tổ chức liên kết với Al-Qaeda ở Yemen, Bắc Phi và Somalia.

Từ mối quan hệ với Bin Laden và Al-Qaeda, Boko Haram đã mở rộng liên hệ cùng các tổ chức khác liên kết với Al-Qaeda. Mối quan hệ của Boko Haram với Al-Qaeda và các đồng minh của Al-Qaeda nhiều đến mức không thể phớt lờ được.

Năm 2006, các tay súng Boko Haram tập luyện ở Sahel cùng tổ chức Al-Qaeda in the Islamic Maghreb (AQIM) và thủ lĩnh AQIM - tiểu vương Abdulmalek Droukdel - đã thừa nhận có hỗ trợ Boko Haram theo nhiều cách khác nhau. Sự hợp tác tiếp diễn ít nhất cho đến năm 2013, khi một đội quân lớn của Boko Haram tập luyện tại trung tâm huấn luyện của AQIM ở Timbuktu - Mali.

Chiến binh Boko Haram còn được Al-Qaeda huấn luyện ở Afghanistan. Một số khác được huấn luyện tại căn cứ của tổ chức Al-Shabab ở Somalia. Hơn nữa, chính phủ Mỹ nghi ngờ có những cuộc tiếp xúc, mối liên kết về huấn luyện và vũ khí không chỉ giữa Boko Haram và Al-Shabab mà còn với cả tổ chức Al-Qaeda trên bán đảo Ả Rập ở Yemen.

Một phát ngôn viên của Boko Haram khẳng định đã gặp gỡ các nhân vật cao cấp của Al-Qaeda ở Ả Rập Saudi. Từ đó, tư lệnh Bộ Chỉ huy quân đội Mỹ ở châu Phi, tướng David M Rodriguez, đã gọi Boko Haram là “chi nhánh” của Al-Qaeda.

Kỳ tới: Lãnh địa những kẻ bắt cóc