Mỹ cần kìm chân Trung Quốc

Đó là nhận định của cựu Thứ trưởng Quốc phòng Mỹ phụ trách chính sách Mỹ giai đoạn 2009-2012 Michele Flournoy. Cách tiếp cận này dựa trên ý tưởng rằng sự hội nhập của Trung Quốc vào nền kinh tế và trật tự an ninh quốc tế không chỉ là lợi ích của Trung Quốc, mà còn có lợi ích của Mỹ cũng như thế giới. Washington đã hỗ trợ Bắc Kinh gia nhập các tổ chức đa phương hàng đầu như Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO), đều đặn tăng cường quan hệ song phương với Trung Quốc qua nhiều kênh ngoại giao, bao gồm Đối thoại Chiến lược và kinh tế họp tại Bắc Kinh trong tháng 7.

Về mặt lý thuyết, kết quả những nỗ lực của Mỹ sẽ là sự đóng góp của Trung Quốc đối với quốc tế sẽ tăng theo thời gian, duy trì hòa bình ổn định, chẳng hạn như tự do hàng hải và giải quyết hòa bình các tranh chấp. Điều này cuối cùng sẽ dẫn Trung Quốc đến chỗ hành xử có trách nhiệm và được cộng đồng quốc tế ghi nhận.

Quân đội Mỹ tập trận với binh lính Philippines ở bãi biển San Antonio, phía Bắc Philippines, hôm 30-6. Ảnh: THE NATION

Thật không may, đó không phải là những gì đang xảy ra. Sau nhiều thập kỷ tăng trưởng kinh tế 2 con số, hành vi của Trung Quốc đã ngày càng đáng chú ý trong bối cảnh khủng hoảng tài chính toàn cầu. Theo bà Flournoy, kể từ khi Chủ tịch Tập Cận Bình lên nắm quyền năm 2013, Trung Quốc đã bắt đầu khẳng định yêu sách lãnh thổ cứng rắn hơn ở biển Đông và Hoa Đông, thay đổi hoàn toàn chủ trương “ẩn mình chờ thời” của cố lãnh đạo Đặng Tiểu Bình.

Bắc Kinh dường như đã thực hiện các bước đi một cách thận trọng hơn bằng cách dùng các tàu bảo vệ bờ biển để chiếm các đảo nhỏ, đơn phương khẳng định quyền kiểm soát trái phép đối với vùng biển tranh chấp nhằm thay đổi hiện trạng ở châu Á, tránh những phản ứng từ các nước láng giềng và Mỹ.

Mối nguy hiểm là chủ nghĩa xét lại đang gia tăng ở Trung Quốc. Nếu không được kiểm soát, hiện tượng này sẽ cơ bản làm thay đổi trật tự quốc tế ở châu Á theo thời gian, đối chọi với sự ổn định cũng như lợi ích sống còn của Mỹ và các đồng minh, đối tác của Mỹ. Hành động hung hăng hơn của Trung Quốc cũng làm tăng nguy cơ một tính toán sai lầm có thể leo thang thành một cuộc khủng hoảng, thậm chí là xung đột.

Do đó, Washington nên tiếp tục cam kết xây dựng một quan hệ đối tác bền vững với Bắc Kinh. Đó là vì các nỗ lực từ bỏ điều này có khả năng thúc đẩy sự hung hăng cứng rắn của Trung Quốc và đi ngược lại một loạt các lợi ích kinh tế, an ninh của Mỹ. Tuy nhiên, Mỹ bắt buộc phải dừng các hành động gây mất ổn định của Trung Quốc lại. Điều này đòi hỏi Washington thực hiện các bước đi thường xuyên và rõ ràng hơn trong việc thực thi luật pháp, gìn giữ trật tự ở châu Á trên cơ sở luật pháp quốc tế.