Mỹ đá rắn trên sân Trung Quốc

Mặc cho khởi đầu được đánh giá là cởi mở với chuyến thăm tàu sân bay Liêu Ninh của Trung Quốc, Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Chuck Hagel và người đồng cấp chủ nhà Thường Vạn Toàn đã đấu khẩu gay gắt về những tham vọng của nhau ở khu vực trong cuộc gặp kéo dài gần 2 giờ tại Bắc Kinh hôm 8-4.

Theo báo The Wall Street Journal, ngay sau khi ông Hagel kêu gọi về “một mô hình mới” trong quan hệ với quân đội Trung Quốc thì ông Thường Vạn Toàn đáp trả bằng cách công kích Washington và các đồng minh Nhật Bản, Philippines, Đài Loan đang gây bất ổn tại châu Á - Thái Bình Dương.

Tướng Thường tố Nhật gia tăng căng thẳng ở biển Hoa Đông, cáo buộc Philippines “chiếm đảo trái phép ở biển Đông” và chỉ trích Mỹ bán vũ khí cho Đài Loan.

Ông cũng phàn nàn về kế hoạch tăng cường hiện diện quân sự của Mỹ ở khu vực - một động thái bị Trung Quốc xem là nhằm kiềm chế nước này. Ông tự tin tuyên bố tại cuộc họp báo sau cuộc gặp: “Trung Quốc không thể nào bị kiềm chế”.

Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Chuck Hagel (trái) và người đồng cấp Trung Quốc Thường Vạn Toàn

tại cuộc họp báo chung hôm 8-4. Ảnh: Reuters

Đáp lại, ông Hagel nhắc lại việc Trung Quốc đơn phương thiết lập vùng nhận dạng phòng không ở biển Hoa Đông mà không tham khảo các nước liên quan. Ông nhấn mạnh: “Hành vi này làm leo thang căng thẳng, hiểu lầm và cuối cùng đe dọa dẫn đến một cuộc xung đột nguy hiểm”.

Ông chủ Lầu Năm Góc khẳng định Mỹ sẽ bảo vệ Nhật và Philippines trong các cuộc đối đầu với Trung Quốc về vấn đề lãnh thổ bởi Washington có hiệp ước an ninh với cả 2 nước này.

Trong một động thái nhằm giảm bớt căng thẳng, Bộ trưởng Thường cho rằng châu Á - Thái Bình Dương đủ rộng cho các tham vọng của cả Trung Quốc và Mỹ.

Ông Hagel cũng nhận định Bắc Kinh đóng vai trò quan trọng đối với sự ổn định của khu vực. Chính vì thế, ông cảnh báo uy tín của Trung Quốc có thể bị ảnh hưởng nếu tiếp tục ủng hộ Triều Tiên. Theo bộ trưởng quốc phòng Mỹ, Bắc Kinh nên tích cực thúc giục Bình Nhưỡng từ bỏ tham vọng hạt nhân hơn nữa. Ngoài ra, ông Hagel kêu gọi Bắc Kinh minh bạch hơn trong an ninh mạng giữa lúc 2 bên chỉ trích qua lại về vấn đề này.

Rõ ràng quan hệ Mỹ - Trung càng đóng vai trò quan trọng khi Washington mở rộng ảnh hưởng ở châu Á - Thái Bình Dương bằng cách triển khai thêm tàu, máy bay và binh lính. Nhưng còn quá sớm để biết mối quan hệ này có được cải thiện chút nào trong thời gian tới hay không, nhất là khi bất đồng ngày càng khắc sâu.

Trước mắt, 2 bên chỉ nhất trí thành lập các kênh đối thoại mới và phác thảo kế hoạch tăng cường hợp tác cứu trợ nhân đạo trong cuộc gặp ngày 8-4. Một quan chức quốc phòng Mỹ nhận định: “Đây là những bước đi nhỏ nhưng đúng hướng”.