Mỹ muốn ngoại giao hơn là can thiệp

Ngày 28-5, Tổng thống Mỹ Barack Obama có bài phát biểu quan trọng tại Học viện Quân sự West Point, New York để bảo vệ chính sách đối ngoại của ông, vốn bị chỉ trích là quá thụ động vì dựa vào ngoại giao đa phương thay vì can thiệp quân sự.

Mỹ mất ảnh hưởng?

Tổng thống Obama nhấn mạnh kế hoạch rút quân khỏi Afghanistan sẽ tạo điều kiện cho Mỹ tập trung vào các mối đe dọa mới nổi từ Trung Đông và Bắc Phi đến Nam Á.

Ông cho biết sẽ làm việc với quốc hội Mỹ để tăng cường sự ủng hộ dành cho các nhóm đối lập ở Syria đang cố lật đổ TT Bashar Al-Assad. Ông cũng thông báo “quỹ đối tác chống khủng bố” 5 tỉ USD để giúp các nước khác xử lý những kẻ cực đoan.

Ngoài ra, Tổng thống Obama biện luận rằng chính sách đối ngoại hiện đại cần phải ăn sâu vào đường lối ngoại giao hơn là can thiệp. Về vai trò lãnh đạo của Mỹ, ông khẳng định: “Đây là quan điểm căn bản của tôi: Mỹ luôn phải dẫn đầu trên trường quốc tế. Nếu chúng ta không, sẽ chẳng ai khác làm được”.  

Tổng thống Obama tuyên bố mối đe dọa chính đối với nước Mỹ vẫn là những kẻ cực đoan, trong nước cũng như ngoài nước. Ông cũng bảo vệ phương pháp xử lý của ông đối với cuộc khủng hoảng Ukraine cũng như tìm cách xây dựng sự đồng thuận đa phương chống lại Nga. Ông xác nhận: “Đây không phải chiến tranh lạnh. Khả năng định hướng ý kiến trên thế giới của chúng ta đã giúp cô lập Nga”.

Tổng thống Barack Obama phát biểu tại Học viện Quân sự West Point ngày 28-5

Ảnh: WHITE HOUSE

Đây là lần đầu tiên Tổng thống Obama giải thích quan điểm của ông về tương lai chính sách đối ngoại của Mỹ sau các cuộc chiến tranh ở Iraq và Afghanistan. Lâu nay, các nhà phê bình nhận định Mỹ đã mất thể diện trong cuộc đối đầu với nhà lãnh đạo Syria Bashar al-Assad, nhân vật vẫn còn nắm quyền dù đã vượt qua “lằn ranh đỏ” - sử dụng vũ khí hóa học - do chính ông Obama đặt ra.

Trong mấy tháng qua, nhiều người cũng không bằng lòng khi thấy Mỹ để yên cho Nga can thiệp vào Ukraine và Trung Quốc tăng cường đe dọa các nước láng giềng ở biển Đông. Đặc biệt, theo kênh Sky News, phe Cộng hòa cho rằng dưới sự lãnh đạo của Tổng thống Obama, nước Mỹ ngày càng đánh mất khả năng gây ảnh hưởng đến các sự kiện xảy ra trên toàn cầu.

Ông Obama bàn cách để nước Mỹ sử dụng mọi công cụ trong kho vũ khí nhưng không “quá tay” hoặc đơn phương hành động như những người tiền nhiệm. Ngoài ra, ông Obama ủng hộ một hệ thống quốc tế lâu dài lưu tâm đến đủ loại thách thức, từ hàng hải, thương mại cho đến biến đổi khí hậu.

Những thách thức khó nhằn

Đài CNN nhận định: Tổng thống Obama đang đối mặt với một loạt thách thức toàn cầu mà nhiều khả năng sẽ chiếm hết thời gian còn lại trong nhiệm kỳ thứ hai của ông. “Cơn đau đầu” đầu tiên là cuộc khủng hoảng chính trị ở Ukraine và sự kiện Tổng thống Nga Vladimir Putin sáp nhập Crimea. Những sự kiện này không chỉ làm quan hệ Nga - Mỹ căng thẳng mà còn khiến liên minh Mỹ - châu Âu đối mặt thử thách.

Thêm vào đó, cuộc nội chiến đẫm máu kéo dài 3 năm qua ở Syria sẽ tiếp tục “ám ảnh” tổng thống Mỹ. Dù vậy, ông vẫn phản đối ý kiến Mỹ can dự sâu hơn vào nước này. Iran là mối lo thứ ba khi Liên Hiệp Quốc cho rằng Tehran tiếp tục theo đuổi chương trình vũ khí hạt nhân và không muốn đặt công nghệ tên lửa của mình lên bàn đàm phán. Hơn nữa, Nga và Iran còn đang thương thảo hợp đồng đổi dầu lấy hàng hóa.

Cuối cùng, ông Obama không thể ngồi yên khi các tổ chức khủng bố liên quan đến Al-Qaeda ngày càng khát máu hơn. Cộng đồng tình báo Mỹ đau đầu trước một loạt đe dọa nhằm vào người Mỹ. Mỹ tạm thời đóng cửa đại sứ quán ở Yemen cũng vì lý do đó.