Mỹ "nổ súng" tiếp về thương mại, Trung Quốc "sốc"

Giới chức Trung Quốc hôm 11-7 cảnh báo những biện pháp thuế quan "ăn miếng trả miếng" sẽ hủy hoại quan hệ thương mại giữa hai nền kinh thế hàng đầu thế giới sau khi Mỹ "bắn phát súng" tiếp theo trong cuộc chiến đang ngày một leo thang này.

"Không có nhiều đạn"

Phát biểu tại một diễn đàn kinh doanh ở Bắc Kinh, ông Li Chenggang, trợ lý Bộ trưởng Thương mại Trung Quốc, cáo buộc chính sách của Mỹ cản trở tiến trình toàn cầu hóa kinh tế và làm tổn hại trật tự kinh tế thế giới. Cảnh báo này được đưa ra ngay sau khi chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump hôm 10-7 thông báo khởi động tiến trình đánh thuế 10% lên khoảng 200 tỉ USD hàng hóa xuất khẩu của Trung Quốc, sớm nhất là vào tháng 9. 

Trước đó, hôm 6-7, Mỹ chính thức áp đặt mức thuế 25% lên 34 tỉ USD hàng hóa Trung Quốc dẫn đến biện pháp trả đũa tương tự của Bắc Kinh. Hai bên còn dự định đánh thuế lên thêm 16 tỉ USD hàng hóa của nhau.

Lần này, Bộ Thương mại Trung Quốc cho biết họ bị sốc trước động thái "hoàn toàn không thể chấp nhận được" của Mỹ và sẽ khiếu nại lên Tổ chức Thương mại thế giới (WTO). "Hành vi của Mỹ đang làm hại Trung Quốc, thế giới và chính mình" - tuyên bố của bộ này nhấn mạnh, đồng thời cảnh báo những bước đáp trả cần thiết dù không cho biết chi tiết.

Dù vậy, theo Reuters, con số 200 tỉ USD cao hơn nhiều giá trị hàng hóa Mỹ xuất khẩu sang Trung Quốc (năm ngoái là 130 tỉ USD) nên Bắc Kinh sẽ phải tìm thêm những biện pháp đáp trả khác - được nói đến nhiều là giảm giá trị đồng nhân dân tệ để tăng sức cạnh tranh, bán trái phiếu chính phủ Mỹ hoặc thúc giục người dân tẩy chay sản phẩm Mỹ. 

Ngoài ra, doanh nghiệp Mỹ làm ăn tại Trung Quốc đang lo nguy cơ bị chính quyền địa phương gây khó dễ, như tăng cường kiểm tra an toàn hàng hóa, điều tra tài chính, trì hoãn phê chuẩn thỏa thuận đầu tư... Dù vậy, ông Louis Kuijs, chuyên gia tại Công ty Nghiên cứu kinh tế Oxford Economics (Anh), cho rằng Trung Quốc có thể chưa phản ứng nhiều lúc này, một phần vì "không có nhiều đạn" và một phần vì Mỹ sẽ còn phải tham vấn người dân trong 2 tháng về danh sách 6.000 mặt hàng Trung Quốc được đề xuất đánh thuế trước khi danh sách cuối cùng được hoàn thành.

Nông dân trồng đậu nành tại Mỹ có thể bị ảnh hưởng bởi cuộc chiến thương mại với Trung Quốc. Ảnh: REUTERS

Lựa chọn đúng duy nhất

Trước mắt, doanh nghiệp Trung Quốc có thể tìm kiếm đối tác từ những nước khác để giảm phụ thuộc vào hàng hóa Mỹ. Chẳng hạn, ông Yu Xubo, Chủ tịch Công ty Kinh doanh ngũ cốc COFCO, nói với tờ Nhân dân Nhật báo rằng Trung Quốc có thể tăng cường nhập khẩu đậu nành từ những nước Nam Mỹ - bước đi có thể khiến nông dân Mỹ bất an. Đậu nành là nông sản Mỹ xuất khẩu sang Trung Quốc có giá trị cao nhất - đạt 12,3 tỉ USD năm ngoái, theo Bộ Nông nghiệp Mỹ.

Giới phân tích cảnh báo sự leo thang của cuộc chiến thương mại Mỹ - Trung có thể làm tổn hại đến kinh tế toàn cầu. Đây là điều được ông Li nhắc lại tại diễn đàn nói trên: "Tác động tiêu cực của xung đột thương mại đã xuất hiện. Các công ty tại cả hai nước chắc chắn gánh chịu thiệt hại. Không có người chiến thắng trong một cuộc chiến thương mại. Sự hợp tác là lựa chọn đúng duy nhất giữa Trung Quốc và Mỹ".

Khả năng hai bên chịu hợp tác sẽ càng thêm khó nếu Mỹ quyết theo đuổi gói thuế quan mới nhất nói trên. Đại diện Thương mại Mỹ Robert Lighthizer phàn nàn rằng Washington đã kiên nhẫn đợi Bắc Kinh "chấm dứt những tập quán không công bằng và mở cửa thị trường" trong hơn 1 năm nhưng thay vì giải quyết những lo ngại "chính đáng" này, Trung Quốc đã bắt đầu trả đũa hàng hóa Mỹ. Trong trường hợp xấu hơn, ông chủ Nhà Trắng có thể hiện thực hóa lời đe dọa áp thuế lên hơn 500 tỉ USD hàng hóa Trung Quốc - gần bằng kim ngạch nhập khẩu hàng hóa Trung Quốc vào Mỹ năm ngoái.

Với việc đe dọa leo thang cuộc chiến thương mại với Trung Quốc, chính quyền ông Trump cũng đối mặt làn sóng chỉ trích mới từ một số nhóm kinh doanh và nghị sĩ trong nước. Chủ tịch Ủy ban Tài chính Thượng viện Mỹ Orrin Hatch gọi thông báo mới nói trên là "khinh suất". 

Trong khi đó, Phòng Thương mại Mỹ cảnh báo việc áp thuế lên 200 tỉ USD hàng hóa không có lợi cho người tiêu dùng và người lao động Mỹ. Không dừng lại ở đó, giới đầu tư lo ngại cuộc chiến này có thể khiến bầu không khí u ám bao trùm các thị trường tài chính, chứng khoán và cản trở tăng trưởng của kinh tế toàn cầu. Chỉ số chứng khoán MSCI của châu Á - Thái Bình Dương (không tính Nhật Bản) đã giảm khoảng 1% hôm 11-7.