Mỹ - Trung đấu thương mại đến đâu?

Trung Quốc hôm 2-4 bắn phát súng cảnh báo trong cuộc đối đầu thương mại với Mỹ khi quyết định đánh thuế đối với 128 sản phẩm nhập khẩu từ Mỹ. Có 2 mức thuế được áp đặt - 15% đối với 120 sản phẩm và 25% đối với 8 sản phẩm, trong đó có thịt heo đông lạnh - và chúng ảnh hưởng đến lượng hàng hóa trị giá 3 tỉ USD.

Bắc Kinh "nương tay"

Bộ Thương mại Trung Quốc tuyên bố động thái trên, có hiệu lực ngay từ ngày 2-4, nhằm gây sức ép buộc chính quyền Tổng thống Donald Trump xuống thang. "Chúng tôi hy vọng Mỹ sẽ rút lại các biện pháp vi phạm quy định của Tổ chức Thương mại thế giới (WTO) càng sớm càng tốt. Trung Quốc và Mỹ là 2 nền kinh tế hàng đầu thế giới và hợp tác là lựa chọn đúng đắn duy nhất" - tuyên bố khẳng định.

Lời kêu gọi giải quyết bất đồng thương mại thông qua đối thoại, cộng với việc gói thuế trên không có những mặt hàng xuất khẩu chủ chốt của Mỹ sang Trung Quốc, là dấu hiệu Bắc Kinh muốn tránh một cuộc chiến thương mại toàn diện. Theo giới phân tích, một phần lý do là nền kinh tế Trung Quốc vẫn còn phụ thuộc đáng kể vào xuất khẩu. Ngoài ra, Bắc Kinh có thể mất nhiều hơn nếu chiến tranh thương mại nổ ra bởi nước này đang có thặng dư thương mại lớn với Washington.

Theo tờ Financial Times, Trung Quốc xuất khẩu 505 tỉ USD hàng hóa sang Mỹ trong lúc chỉ nhập khẩu 135 tỉ USD hàng hóa của các công ty Mỹ năm 2017. "Lượng hàng hóa bị đánh thuế không quá lớn, qua đó cho thấy Trung Quốc sẵn sàng hạ nhiệt căng thẳng trong cuộc xung đột do phía Mỹ khởi xướng" - ông Shi Yinhong, chuyên gia tại Trường ĐH Nhân dân ở Bắc Kinh, nhận định với tờ The Guardian (Anh).

Thịt heo nằm trong danh sách 128 sản phẩm nhập khẩu từ Mỹ vừa bị Trung Quốc đánh thuế Ảnh: REUTERS

Nói thế không có nghĩa cuộc đối đầu thương mại Mỹ - Trung không tiếp tục leo thang. Biện pháp thuế nói trên của Bắc Kinh chỉ nhằm trả đũa việc ông Trump làm điều tương tự với sản phẩm nhôm, thép nhập khẩu từ Trung Quốc và những nước khác.

Văn phòng Đại diện Thương mại Mỹ trong tuần này dự kiến công bố danh sách những sản phẩm nhập khẩu từ Trung Quốc bị đánh thuế để trừng phạt Bắc Kinh vì "hành vi xâm phạm sở hữu trí tuệ" và ép doanh nghiệp Mỹ chuyển giao công nghệ. Theo giới chức Mỹ, danh sách này chủ yếu gồm sản phẩm công nghệ cao và mức thuế mới sẽ có hiệu lực sau hơn 2 tháng nữa. Trước đó, ông Trump hôm 22-3 đã ký bản ghi nhớ về việc áp đặt thuế nhập khẩu đối với số hàng hóa Trung Quốc trị giá 60 tỉ USD.

Washington thiệt nhiều hơn được?

Một bước đi như thế nhiều khả năng dẫn đến hành động trả đũa mạnh hơn từ Bắc Kinh. Theo tờ The New York Times, mục tiêu tiềm tàng là những sản phẩm xuất khẩu mang lại cho Washington nhiều kim ngạch hơn: đậu nành (khoảng 14 tỉ USD năm ngoái) và những nông sản khác, máy bay Boeing… và những công ty Mỹ đang dựa nhiều vào người tiêu dùng Trung Quốc. Ông James M. Roberts, chuyên gia tại Quỹ Heritage (Mỹ), cảnh báo chiến tranh thương mại với Trung Quốc sẽ gây thiệt hại cho nền kinh tế Mỹ nhiều hơn những gì nước này thu được từ biện pháp đánh thuế bảo hộ bị xem là vi phạm cam kết của WTO.

Nhiều nhóm doanh nghiệp Mỹ cũng cảnh báo ông Trump về những tác động tiêu cực xuất phát từ biện pháp đánh thuế, như công ty Mỹ khó bán sản phẩm ở nước ngoài hơn nếu các nước khác theo chân Trung Quốc trả đũa. Những hậu quả tiềm tàng khác là chi phí gia tăng đối với doanh nghiệp Mỹ, người tiêu dùng mua sản phẩm đắt hơn, tính cạnh tranh sụt giảm trong lĩnh vực sản xuất… Trước mắt, nếu sản phẩm Mỹ đắt đỏ hơn ở Trung Quốc, người tiêu dùng tại đó có thể lựa chọn mua hàng hóa từ châu Âu, Nam Mỹ hoặc những nơi khác.

Với quan hệ Mỹ - Trung đang ở mức thấp, giới phân tích cho rằng cả hai nước sẽ tiếp tục hục hặc về thương mại. Nỗ lực tìm tiếng nói chung càng gặp khó bởi việc ông Trump lâu nay xem Trung Quốc là mục tiêu thương mại lớn nhất. Theo ông chủ Nhà Trắng, cán cân thương mại giữa 2 nước mất cân bằng quá lớn nên cần bị loại bỏ hoặc giảm đáng kể.

Một thách thức nữa là sự thiếu nhất quán trong chính sách thương mại của ông Trump khiến các đồng minh và đối thủ khó biết được ông định làm gì. "Ngay cả khi cuộc tranh cãi hiện nay được xoa dịu, tình hình sẽ không kéo dài. Sẽ có thêm những trận chiến thương mại nối tiếp nhau trong thời gian tới" - ông Shi dự báo về quan hệ thương mại Trung - Mỹ.