Nhật tăng cường vai trò an ninh ở biển Đông

Hợp tác an ninh của Tokyo là trên diện rộng, bao gồm cung cấp tàu tuần tra cho 2 nước, trong khi Nhật Bản sẽ tập trận chung hải quân lần đầu tiên với Philippines trong vài tháng tới. Các bác sĩ quân đội Nhật Bản tư vấn giúp đỡ những thủy thủ tàu ngầm Việt Nam làm thế nào để đối phó với các vấn đề về sức ép dưới nước.

Nhật Bản đang cung cấp những trợ giúp này và nhiều hơn nữa nhằm tham gia hiệu chỉnh để tránh một phản ứng dữ dội từ Bắc Kinh, nhiều nguồn tin từ Nhật Bản cho biết. Manila và Hà Nội “mâu thuẫn” với Trung Quốc trên biển Đông, trong khi Tokyo và Bắc Kinh đang tranh chấp chủ quyền quần đảo Senkaku/Điếu Ngư ở Hoa Đông.

Cảnh sát biển Việt Nam theo dõi các hoạt động trái phép của lực lượng tàu Trung Quốc hộ tống giàn khoan Hải dương 981 năm 2014. Ảnh: REUTERS

Tokyo không có tranh chấp lãnh thổ ở biển Đông nhưng lo lắng bị cô lập một khi Trung Quốc khống chế tuyến hàng hải huyết mạch trọng yếu chạy qua vùng biển này, trong đó phần lớn các tàu thương mại Nhật Bản phải chạy qua. Hỗ trợ của Nhật Bản tiếp sau một bài phát biểu của Thủ tướng Shinzo Abe hồi tháng 5-2014. Ông Abe khi đó cam kết Nhật Bản sẽ giúp Đông Nam Á duy trì tự do hàng hải và hàng không trong khu vực.

Hoạt động hợp tác này phù hợp với chính sách an ninh cứng rắn hơn của Thủ tướng Abe, người chủ trương muốn nới lỏng những hạn chế của hiến pháp hòa bình thời hậu chiến, đồng thời ăn khớp với chiến lược xoay trục sang châu Á của Mỹ.

“Xu hướng này ngày càng trở nên rõ ràng và tôi không nghĩ rằng Nhật Bản sẽ đi ngược lại xu hướng đó, bất chấp lo ngại của Trung Quốc” – chuyên gia Ian Storey thuộc Viện Nghiên cứu Đông Nam Á (Singapore) nhận định.

Trong một tuyên bố với hãng tin Reuters, Bộ Ngoại giao Trung Quốc nói rằng họ hy vọng Nhật Bản “nói và hành động thận trọng” ở biển Đông khi Tokyo không phải một bên tranh chấp.

Một số chuyên gia tin rằng những hòn đảo nhân tạo do Trung Quốc đang xây bất hợp pháp sẽ cho phép Bắc Kinh áp đặt cái gọi là vùng nhận dạng phòng không (ADIZ) như đã làm ở biển Hoa Đông. “ADIZ sẽ là một thảm họa. Nó sẽ hạn chế nghiêm trọng hoạt động hàng hải và tự do hàng không” - một nhà hoạch định chính sách cấp cao Nhật Bản nói với Reuters.

Thay đổi thế trận quốc phòng của Nhật Bản trong những tháng tới sẽ cho phép ông Abe thúc đẩy hơn nữa sự tham gia của mình trong khu vực Đông Nam Á. Nhật Bản đang cân nhắc viện trợ quân sự để tài trợ cho việc bán vũ khí.