Nhức nhối đổi tình lấy cứu trợ

Nhiều phụ nữ tại Syria đã bị lạm dụng tình dục bởi những người phân phối hàng cứu trợ thay Liên Hiệp Quốc (LHQ) và các tổ chức từ thiện quốc tế.

Nhắm mắt làm ngơ

Theo đài BBC, tình trạng này vẫn tiếp diễn tại miền Nam Syria bất chấp các cảnh báo về lạm dụng tình dục được đưa ra từ 3 năm trước. Các nhân viên cứu trợ tiết lộ hiện tượng này phổ biến đến mức một số phụ nữ Syria từ chối đi đến các trung tâm phân phối hàng cứu trợ vì sợ người ta nghĩ rằng họ buộc phải trao thân để đổi lấy số hàng mang về nhà.

Nhân viên cứu trợ chuyển hàng từ một chiếc xe tải ở thị trấn Douma, Đông Ghouta - Syria hôm 14-2 Ảnh: REUTERS

Một số tổ chức nhân đạo bị cáo buộc "mắt nhắm mắt mở" trước tình trạng trên vì việc tận dụng sự hỗ trợ của bên thứ 3 và quan chức địa phương là cách duy nhất để đưa hàng cứu trợ vào những vùng nguy hiểm mà các nhân viên nước ngoài không thể tiếp cận. Dựa trên cuộc khảo sát đánh giá về bạo lực giới hồi năm ngoái, Quỹ Dân số Liên Hiệp Quốc (UNFPA) kết luận việc đổi tình dục lấy hỗ trợ nhân đạo đang diễn ra ở nhiều tỉnh tại Syria.

"Một số phụ nữ, cô gái trẻ buộc phải kết hôn với các quan chức trong một khoảng thời gian ngắn để được nhận những bữa ăn. Những người phân phối hàng cứu trợ xin số điện thoại phụ nữ, đưa họ về nhà và "được nhận lại thứ gì đó" hoặc gạ gẫm đổi tình lấy hàng cứu trợ" - báo cáo của UNFPA nêu rõ, cũng như chỉ ra rằng những phụ nữ, trẻ em gái nào không có nam giới bảo vệ, như người góa chồng, đã ly hôn và phải đi sơ tán là những người dễ bị bóc lột tình dục.

Tình trạng trên tồn tại suốt 3 năm qua kể từ khi những trường hợp bóc lột tình dục đầu tiên được ghi nhận vào tháng 3-2015. Những nạn nhân là một nhóm phụ nữ Syria chạy tị nạn ở Jordan. Sau cuộc họp được UNPFA tổ chức tại thủ đô Amman - Jordan hôm 15-7-2015, một số cơ quan cứu trợ quốc tế siết chặt hoạt động và tuyên bố không dung thứ cho hành động bóc lột tình dục.

Tổ chức nhân đạo quốc tế CARE (Thụy Sĩ) cũng mở rộng nhóm giám sát tại Syria, thiết lập cơ chế khiếu nại và không còn giao hàng cứu trợ cho các hội đồng địa phương. CARE cũng đề nghị các cơ quan khác của LHQ, như Văn phòng Điều phối các vấn đề nhân đạo của LHQ (OCHA) và Cao ủy LHQ về người tị nạn (UNHCR), tiếp tục điều tra và thiết lập các cơ chế báo cáo mới.

Hồi chuông cảnh tỉnh

Đáng lo hơn, các vụ bê bối tình dục liên quan đến nhân viên các tổ chức từ thiện quốc tế cũng được nói đến nhiều gần đây. Báo The Times (Anh) trong tháng này tiết lộ nhân viên tổ chức từ thiện Oxfam (Anh) có "hành động tình dục sai trái" trong hoạt động cứu trợ ở Haiti sau vụ động đất vào năm 2010. Theo tờ báo, các nam nhân viên Oxfam đã trả tiền để đưa gái bán dâm địa phương, trong đó có những người chỉ từ 14-16 tuổi, về nhà khách do tổ chức này thuê để tiệc tùng truy hoan. Một số nhân viên cấp cao bị sa thải sau cuộc điều tra. Chính quyền Haiti cũng đã cấm Oxfam hoạt động tại nước này.

Hiện có khoảng 7.000 cá nhân ngừng quyên góp cho Oxfam và tổ chức này nhận được 26 cáo buộc mới về lạm dụng tình dục kể từ sau tiết lộ của The Times. Ngoài Oxfam, tổ chức Save the Children (Anh) đã lên tiếng xin lỗi vì hành vi không phù hợp của cựu giám đốc điều hành Justin Forsyth đối với nhân viên nữ, đồng thời cam kết cải tổ "văn hóa tổ chức". Trước đó, hôm 22-2, ông Forsyth đã từ chức phó giám đốc Quỹ Nhi đồng Liên Hiệp Quốc (UNICEF) nhưng cho rằng hành động của mình không phải là vì những sai lầm ông từng gây ra khi còn là lãnh đạo của Save the Children.

Bộ trưởng Bộ Phát triển Anh Penny Mordaunt hôm 26-2 gọi những vụ bê bối trên là hồi chuông cảnh tỉnh những tổ chức cứu trợ trong việc "làm trong sạch nội bộ" và cảnh báo sẽ cắt tài trợ những tổ chức sai phạm. Theo tìm hiểu của Reuters, hơn 120 nhân viên các tổ chức từ thiện hàng đầu thế giới bị sa thải trong năm 2017 vì có hành vi tình dục sai trái. Ngoài ra, Ủy ban Chữ thập đỏ quốc tế (ICRC) tiết lộ 21 nhân viên của họ bị sa thải hoặc từ chức vì cáo buộc tương tự từ năm 2015.

Trong khi đó, LHQ vào tuần rồi cho biết đã nhận được 40 cáo buộc về bóc lột, lạm dụng tình dục trong 3 tháng cuối năm 2017. Theo phát ngôn viên LHQ Stephane Dujarric, 15 cáo buộc trong số này nhằm vào các sứ mệnh gìn giữ hòa bình, 17 vụ liên quan đến các cơ quan, quỹ, chương trình của LHQ trong khi 8 trường hợp nhắm đến các đối tác của tổ chức này. Hầu hết vụ việc đang được điều tra.