Nobel Hóa học 2018 vinh danh 3 nhà khoa học tiến hóa

Giải thưởng được công bố lúc 16 giờ 45, theo giờ Việt Nam. Giải thưởng sẽ được chia đôi, trong đó nhà khoa học nữ Frances H. Arnold nhận một nửa trong khi nửa còn lại chia đều cho hai đồng nghiệp nam giới George P. Smith và Sir Gregory P. Winter.

Viện Hàn lâm Khoa học Hoàng gia Thụy Điển tại Stockholm hôm 3-10 công bố chủ nhân giải Nobel Hóa học 2018 là ba nhà khoa học Frances H. Arnold (Mỹ), George P. Smith (Mỹ) và Sir Gregory P. Winter (Anh)

Một nửa giải thưởng được trao cho bà Frances H. Arnold, thuộc Viện Công nghệ California ở Pasadena, Mỹ "cho sự tiến hóa được định hướng của các enzyme.

Nửa giải thưởng còn lại thuộc về ông George P. Smith thuộc ĐH Missouri ở Columbia – Mỹ và Sir Gregory P. Winter thuộc Phòng Thí nghiệm Sinh học Phân tử MRC ở Cambridge – Anh "cho sự hiển thị thể thực khuẩn của sự kết hợp của hai hay nhiều axit amin tạo thành chuỗi và kháng thể".

Ba nhà khoa học Frances H. Arnold (Mỹ), George P. Smith (Mỹ) và Sir Gregory P. Winter (Anh). Ảnh: Reuters

Đây là lần thứ 12 Phòng Thí nghiệm Sinh học Phân tử MRC có thành viên đoạt giải Nobel.Viện Hàn lâm Khoa học Hoàng gia Thụy Điển giải thích rằng giải thưởng năm nay được trao cho "một cuộc cách mạng dựa trên tiến hóa" và dành cho những nhà khoa học đã áp dụng các nguyên tắc của Darwin trong ống nghiệm".

Theo Viện Hàn lâm Khoa học Hoàng gia Thụy Điển, các nhà khoa học đoạt giải năm nay đã kiểm soát sự tiến hóa và dùng cùng các nguyên tắc - thay đổi và chọn lọc gene, để phát triển những protein đã giải quyết các vấn đề hóa học của loài người.

Bà Frances Arnold thực hiện "tiến hóa định hướng" đầu tiên của các enzyme – là những protein xúc tác cho các phản ứng hóa học. Enzyme sinh ra thông qua tiến hóa định hướng được sử dụng để sản xuất mọi thứ từ nhiên liệu sinh học tới dược phẩm.

Ông George Smith phát triển một phương pháp gọi là hiển thị thể thực khuẩn – nơi nơi một vi khuẩn - một virus nhiễm vi khuẩn - có thể được sử dụng để phát triển các protein mới.

Sir Gregory Winter dùng hiển thị thể thực khuẩn để sản xuất các dược phẩm mới. Ngày nay, hiển thị thể thực khuẩn đã sản xuất kháng thể có thể trung hòa độc tố, chống lại các bệnh tự miễn dịch và chữa bệnh ung thư di căn.Năm ngoái, giải Nobel Hóa học gọi tên 3 nhà khoa học Jacques Dubochet (Thụy Sĩ), Joachim Frank (Mỹ) và Richard Henderson (Anh) vì "phát triển dùng kính hiển vi cryo-electron cho xác định cấu trúc phân giải cao của phân tử sinh học trong dung dịch". 

Công trình mà bộ ba nhà khoa học này thực hiện đã cho phép các nhà khoa học xem được các cấu trúc của phân tử sinh học và các tiến trình liên quan tới chúng.

Năm nay đánh dấu lần thứ 110 giải Nobel Hóa học được công bố. 109 giải Nobel Hóa học được trao trước đó vinh danh tổng cộng 178 nhà khoa học từ năm 1901, trong số đó chỉ có 4 phụ nữ (với hai người là mẹ con). Nhà khoa học Marie Curie đoạt giải năm 1911 và con gái của bà – nhà khoa học Irène Joliot-Curie - chia sẻ giải Nobel Hóa học năm 1935 với chồng, ông Frédéric.

Nhà khoa học nữ Dorothy Crowfoot Hodgkin được vinh danh năm 1964 và tới 45 năm sau mới có một phụ nữ khác đoạt được giải thưởng này vào năm 2009, bà Ada Yonath.

Cho tới nay, mới chỉ có một nhà khoa học được vinh danh giải Nobel Hóa học tới hai lần, đó là ông Frederick Sanger vào năm 1958 và 1980. Lần đầu tiên, ông ôm trọn giải thưởng một mình với công trình về cấu trúc của insulin, lần thứ hai ông chia sẻ giải thưởng với hai nhà khoa học Paul Berg và Walter Gilbert nhờ công trình nghiên cứu về sự sắp xếp ADN.