Nobel Kinh tế "cải thiện hoạt động của thị trường"

Viện Hàn lâm Khoa học Hoàng gia Thụy Điển hôm 15-10 quyết định trao giải Nobel Kinh tế 2012 cho 2 nhà khoa học Mỹ Alvin E. Roth và Lloyd S. Shapley vì “những lý thuyết về phân phối ổn định và thực tiễn của thiết kế thị trường”.

Tối ưu hóa việc phân phối ổn định

Theo đài BBC (Anh), các công trình nghiên cứu của 2 ông liên quan đến việc tìm kiếm cách thức phân phối tốt nhất. Ông Shapley đã có những đóng góp lý thuyết ban đầu cho lĩnh vực nghiên cứu này. Về sau, ông Roth đã đưa nó tiến thêm một bước nữa bằng cách ứng dụng vào trong thị trường dành cho bác sĩ Mỹ.

Thông báo nhận định: “Ngay cả khi 2 nhà nghiên cứu này hoạt động độc lập, sự kết hợp giữa lý thuyết của ông Shapley với những điều tra, thử nghiệm và thiết kế thực tiễn của ông Roth đã tạo ra một lĩnh vực nghiên cứu sôi nổi và cải thiện hoạt động của nhiều thị trường”. 

Ông Alvin Roth và ông Lloyd Shapley. Ảnh: REUTERS

Vào năm 1962, ông Shapley và đồng nghiệp David Gale đã đưa ra lý thuyết về cách thức tốt nhất để làm cho cung và cầu ăn khớp nhau trong những thị trường có vấn đề về đạo đức và pháp lý như việc nhận học sinh vào trường công ở Mỹ. Công trình này đã dẫn đến sự ra đời của thuật toán Gale - Shapley nhằm bảo đảm mang lại kết quả tốt nhất có thể có cho cả cung và cầu. 

Đến những năm 80 của thế kỷ trước, ông Roth bắt đầu nghiên  cứu về thị trường dành cho bác sĩ mới ra trường và sự ăn khớp giữa cung và cầu trong thị trường này. Cuộc nghiên cứu diễn ra trong bối cảnh sự thiếu hụt sinh viên y khoa buộc một số bệnh viện cung cấp các chương trình thực tập sớm hơn, thậm chí là vài năm trước khi tốt nghiệp. Điều này có nghĩa là sự ăn khớp về cung và cầu đã diễn ra trước khi họ chứng minh được kỹ năng và trình độ của mình.

Thực tiễn hóa thiết chế thị trường

Ông Shapley sinh năm 1923, nhận bằng tiến sĩ Đại học Princeton năm 30 tuổi và hiện là giáo sư danh dự tại Đại học California ở Los Angeles. Ông có nhiều đóng góp lớn trong lĩnh vực kinh tế toán học, đặc biệt là lý thuyết trò chơi. Ông Roth sinh năm 1951, nhận bằng tiến sĩ Đại học Stanford năm 1974 và hiện là giáo sư kinh tế Đại học Harvard. Khi được thông báo về giải thưởng, ông Roth nói vui rằng sinh viên sẽ chú ý đến ông nhiều hơn trong những giờ lên lớp sắp tới.

Giải Nobel Kinh tế năm nay tiếp tục cho thấy sự chiếm ưu thế của người Mỹ.  Đây cũng là giải cuối cùng được trao trong mùa Nobel 2012. Theo hãng tin AP, Nobel Kinh tế không phải là giải nằm trong di chúc của nhà sáng lập Alfred Nobel mà được Ngân hàng Trung ương Thụy Điển lập năm 1968 để tưởng nhớ ông.